Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги андижон машинасозлик институти

Тайѐргарлик вақти (қайта тайѐрлаш вақти) – ускуналарни малум бир маҳсулот турини 
ишлаб чиқаришга тайѐрлаш учун лозим бўладиган вақт. 
Операцион вақт – малум бир ускунани таѐргарлик вақти ва шу ускунада маҳсулот 
партиясини ишлаб чиқариш вақтларининг йиғиндиси. 
Маҳсулотни ишлаб чиқаришдаги вақти – маҳсулотга бутун ишлаб чиқариш жараѐнини 
ўташга талаб қилинадиган ўртача вақт; бу вақт маҳсулотга ишлов бериш вақти ва навбатда 
туриш вақтидан иборат. Бу вақт буюртма вақти (леад тиме) таркибига киради. Буюртма 
вақти деганда мижоз ўз буюртмасини кутиши керак бўлган умумий вақт тушунилади. 
Жараѐннинг ўтказувчанлик қобилияти – бу жараѐннинг малумбир вақт оралиғидаги
кутилаѐтган унумдорлиги; бу сикл вақтига тескари ўлчам. 
Жараѐн секинлашиши, ѐки жараѐннинг ўтказувчанлик нисбати – маҳсулотни ишлаб 
чиқаришда бўлган умумий вақтининг қўшимча қиймат шаклланиши вақтига бўлган 
нисбати ҳисобланади. 
Қўшимча қиймат шаклланиш вақти – мос маҳсулот устида олиб борилган фойдали иш 
бажарилиши фактик вақти. 
Литтл қонуни – маҳсулотнинг жараѐндаги вақти тугалланмаган ишлаб чиқариш ҳажми ва 
жараѐнни ўтказувчанлик қобилияти, билан математик ўзаро боғлиқиги. Аниқроқ қилиб 
айтганда – маҳсулотнинг ишлаб чиқаришдаги вақти - тугалланмаган ишлаб чиқариш ҳажми 
билан тўғри-пропорционал, жараѐнни ўтказувчанлик қобилиятига тескари-пропорционал. 

---

295 
Қўшма лойиҳалаштириш – лойиҳалаштиришнинг функционаларо интеграция, шу 
вақтнинг ўзида ҳар ҳил маҳсулотлар ва уларни ишлаб чиқаришига мўлжалланган 
жараѐнларни қўшма лойиҳалаштирилиши кўзда тутиладиган усули. 
―Сифат уйи‖ матрицаси – маҳсулотни лойиҳалаштириш билан шуғулланувчи 
функционаларо гуруҳга истемолчиларнинг талабларини операцион ва конструкцион 
масалаларга айлантиришга имкон берадиган матрица.