Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

36-chizma. Boshqaruvga yondoshishlar.
          a) an’anaviy   b) logistik 
 
 
 
Makrodarajadgi  logistik  boshqaruv  uchun  alohida  korxonalar  va  firmalar 
logistik  zanjirning  bo‘g‘inlari  bo‘ladilar,  mikrodarajada  esa  bitta  korxonaning 
ta’minot  xizmatlari,  ishlab  chiqarish,  moliya  –  sotish  bo‘limlari  kabi  faoliyat 
yurituvchi bo‘linmalari bo‘ladi. 
 
Logistik boshqaruv ishlab chiqarish, sotish faoliyatiga tizimli yondoshishni 
amalga oshirishdan iborat bo‘ladi. 
 
Iqtisodiyotda  tizimli  yondoshish  iqtisodiy  tizimni  tizimli  tahlil  nuqtai 
nazaridan  butun  bir  yaxlit  sifatida  o‘rganishdan  iborat  bo‘ladi.  Iqtisodiy  tizim 
ochiq tizim bo‘lgan holda, bir tomondan, umumiy ijtimoiy tizimning tarkibiy qismi 
sifatida,  boshqa  tomondan  esa  –  jamiyat  iste’moli  resurslari  tizimining  bir  qismi 
bo‘ladi.  Iqtisodiy  tizim  maqsadga  qaratilgan  va  tizimi  obyektlarning  vazifalari, 
ularning  xususiyatlari  va  ular  o‘rtasidagi  aloqalar  bilan  belgilanadi.  Tizimli 
obyektlar  –  bu  kirish,  jarayon,  maqsad,  chiqish,  teskari  aloqalar  va  cheklashlar. 
Iqtisodiy  tizimni  o‘rganishga  tiizmli  yondoshish  iqtisodiyotning  barcha 
kategoriyalari  va  qonunlarini  ularning  birliklari  va  o‘zaro  asoslanganliklarida 
o‘rganishni  taqazo  etadi.  Qabul  qilinayotgan  qarorlarning  samaradorligi  tizimli 
yondoshishni o‘lchovi bo‘ladi.  

---

 
180 
 
Shunday  qilib,  tizimli  yondoshish  har  bir  tizim  hatto  ayrim,  tarqoq 
tiizmchalardan  tashkil  topgan  vaqtda  ham  integratsiyalangan  yaxlit  ekanligini 
bildiradi.  Tizimli  yondoshish  o‘rganilayotgan  obyektni  umumiy  maqsad  bilan 
birlashtirilgan  o‘zaro  bog‘liq  tizimchalarining  majmuasi  sifatida  ko‘rishga,  uning 
intagratsiyalangan  xiussiyatlari,  ichki  va  tashqi  aloqalarini  ochib  borishga  imkon 
beradi. 
 
Alohida  elementlar  (bo‘g‘inlar)  ning  xususiy  maqsadlarini  butun  tizimning 
yagona  maqsadina  tahlil  qilish  asosida  qo‘yish  va  erishishga  asoslangan  tizimli 
yondoshishni deduktivli deb atash mumkin.  
 
Butun  tizim  faoliyatining  har  biri  o‘zining  xususiy  maqsadini  ko‘zlovchi 
alohid  elementlar  faoliyatini  birlashtirish  natijasi  sifatida  olinadigan  an’anaviy 
yondoshishni indektivli deb atash mumkin.  
 
Boshqaruv  logistik  tizimlarining  o‘ziga  xos  xususiyati  shundan  iboratki, 
bunday  tizim  avval  atrof  muhit  bilan  o‘zaro aloqalarni o‘rnatish maqsadida tahlil 
qilinishi, keyin esa shakllanayotgan tizim ichidagi o‘zaro aloqani belgilashi kerak.  
 
Boshqaruvning  logistik  tizimlari,  haqiqatdagi  har  bir  tizim  kabi 
rivojlanishning har xil bosqichlarida bo‘lishi va ishlab chiqarish hamda sotishning 
har  xil  tarkibiy  Qismlarini  qamrab  olishning  to‘liqligi  darajasi  bilan  farqlanishlari 
mumkin. 
 
Boshqaruvning  logistik  tizimlarini  qo‘llash  uchun  rivojlanishning  to‘rtta 
darajasi  yoki  ishlab  chiqarish,  sotish  tizimi  tarkib  qismlarini  qamrab  olish 
to‘liqligining to‘rtta darajasi xosdir. 
 

---

 
181 
 
 
1 – birinchi daraja 
2 – ikkinchi daraja 
3 – uchinchi daraja 
4 – to‘rtinchi daraja