M. F. Ziyayeva, O. Z. Rizayeva

 
9.3. Giperglikemik komada shoshilinch yordam ko‘rsatish
 
 
Komatoz holatdagi bemorga yordam ko‘rsatish quyidagilarni 
o‘z ichiga oladi: birinchi navbatda bemorni tekis va qattiq joyga 
gorizontal holatda yotqiziladi va uning boshi orqaga qayiriladi, 
chunki birinchi galdagi vazifamiz yuqori nafas yo‘llarining erkin 
o‘tkazuvchanligini  ta’minlashdir.  Keyingi  vazifa  esa  insulino-
terapiyadir. Insulinoterapiya o‘z ichiga quyidagilarni oladi:
 
a) insulinni inyeksiya qilish har bir bemor uchun individual 
bo‘lishi  lozim.  Insulinni  yuborishdan  oldin  bemor  avval  ham 
insulin  olganmi-yo‘qmi,  qaysi  insulindan  qanday  dozalarda 
olgan, oxirgi marta qachon va qancha insulin qilingan, bemor 
uzoq  ta’sir  qiluvchi  insulin  olganmi  yoki  yo‘qligini  aniqlab 
olishga harakat qilinadi;
 
b)  agar  bemor  avval  insulin  bilan  davolanmagan  bo‘lsa,  u 
holda  oddiy  insulindan  vena  ichiga  40-60  TB  miqdorida 
yuboriladi  va  agar  zarurat  bo‘lsa,  xuddi  shu  dozani  har  1-2 
soatda  qaytarib  turiladi  (qaytadan  insulin  yuborishda  qondagi 
qand miqdorini laboratoriyaviy nazorat qilib turiladi) ;
 
d) agar bemor avval ham insulin olib yurgan bo‘lsa, u holda 
to‘liq sutkalik doza miqdoridagi insulin vena ichiga yuboriladi, 
lekin  bunda  gipoglikemiyaning  oldini  olish  maqsadida  5%  li 

---

 
359 
glukoza  bilan  0,9%  li  natriy  xlorid  eritmalarini  1:1  nisbatda 
vena ichiga infuziya qilib turiladi;
 
e)  insulinning  keyingi  dozalari  6  soat  davomida  har  1-2 
soatda  qilib  turiladi,  keyin  bemorning  ahvoli  yaxshilanib 
borishiga qarab dozalar oralig‘idagi vaqtni ko‘paytirib boriladi. 
 
Atsidozga qarshi kurashish va unga barham berish maqsadida 
vena ichiga 4 % li natriy bikarbonat eritmasi infuziya qilinadi. 
 
Yurakni  quvvatlab  turish  maqsadida  yurak  glikozidlaridan 
strofantin  "K"  yoki  korglikon  vena  ichiga  0,025  %  li  eritma 
ko‘rinishida 0,5 ml miqdorida yuboriladi. 
 
Qon-tomir  yetishmovchiligini  davolash  uchun  pressor 
aminlar  (dofamin,  tenzamin)  arterial  bosimni  nazorat  qilgan 
holda  1-2  mkg-kg/min  dan  5  mkg-kg/min  gacha  dozalarda 
infuziya qilinadi. 
 
Ikkilamchi  infeksiyaning  oldini  olish  uchun  keng  ta’sir 
spektriga ega antibiotiklar (sefalosporinlar, aminoglikozidlar va 
h. k. ) buyuriladi. 
 
"B" guruhi vitaminlari, askorbin kislotasi buyuriladi. 
 
Moddalar  almashinuvi  jarayonlarini  yaxshilash  uchun 
lipotrop  vositalar  (metionin,  lipokain,  lipostabil  va  h.k) 
qo‘llaniladi. 
 
Gemosorbsiya qilish ham yaxshi samara beradi. Simptomatik 
terapiya o‘tkaziladi.