Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
shart  bo'lib,  shundagina  usta  deb  e'tirof  etiladigan  bo'lib  qoldi.  Bunday  yo'l, 
tabiiyki, bir marta muhrlanib qolgan siyqa ifoda shakllarini keltirib chiqardi. Faqat 
sanoqli yuqori iste'dod egalarigina yuqori san'at namunalarini yarata oldilar. 
Tragediya  janriga  asoslangan  klassitizm  teatri  qahramonlik  poeziyasini  talab 
etgan bo'lsa, Molyer o'z teatriga hajv va jonli insoniy kechinmalar bilan yo'g'rilgan 
satirik  qiyofalarni  olib  kirdi.  Molyer  ifoda  etgan  hayot  haqiqati  —  bu  turmush 
manzaralarining  ko'chirmasi  emas,  bu  inson  manaviy  hayotining  komediyadagi 
badiiy umumlashmasi in'ikosidir. 
Molyer,  avvalo, buyuk  aktyor  edi.  Muxlislardan biri shunday  yozgan  edi:  «U 
boshidan tovonigacha aktyor edi, unda bir necha xil ovoz bordek tuyulardi; uning 
hamma yeri so'zlardi; birgina qadam tashlashi, iljayishi, kiprik qoqishi yoki boshini 
liqillatishining  o'zi  eng  so'zamol  kishining  bir  soatlik  gapidan  ko'ra  ko'proq 
ma'noni  anglatardi».  Molyer  xizmatkorlar  (Maskaril,  Sganarel)  va  mijg'ov  Orgon 
Jurden, Argan, Garpagon, Alsest kabi rollarni ijro etib, o'z sahnaviy ijodi misolida 
yangicha sahna san'ati namunalarini namoyish etadi. 
Molyer  inson  obrazini  yaratishda,  unga  xos  qusur  va  nuq-sonlarni  ham  izlash 
va o'zaro mushtaraklikda ko'rsatishni o'z mak-tabining muhim jihati deb bilgan. U 
aktyorlardan  risoladagi  qoidalarga  asoslanishni  emas,  balki  insoniy  xarakterlarni 
anglash, in-sonning ichki olamiga kirishni talab etar edi. «0'z rolingiz mohi-yatini 
anglang,  o'zingizni  o'sha ko'rsatilayotgan  kishining  o'ziman  deb  tasavvur  qiling», 
der edi. 
Klassitsizm dramaturgiyasida ham tragediya, ham komediya janrlari taraqqiyoti 
doirasida ularni ijro etishning ikki xil yo'li, maktabi ham shakllanib bordi. Molyer 
vafot etgach, u rahbarlik qilgan truppa a'zolari «Burgundiya oteli» truppasi jamoasi 
bilan  uyushib,  1680-yili  shu  ikki  yo'nalishni  o'zida  mujassam  etgan  «Komedi 
Fransez»  deb  ataluvchi  yangi
:
  teatrga  asos  solindi.  Bu  teatr  hozirda  ham  fransuz 
sahna san'atining eng sara an'analarini davom ettirib keladi.