Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich



Download 3,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet235/433
Sana30.09.2021
Hajmi3,26 Mb.
#189918
1   ...   231   232   233   234   235   236   237   238   ...   433
Bog'liq
chorvachilik asoslari

IV.2. Qo‘ylar maxsuldorligi. 
Qo„ylarning  asosiy  mahsulotlari  bo„lib  jun,  po„stinbop  teri,  qorako„l  teri, 
go„sht  va  sut  mahsulotlari  hisoblanadi.  Bularning  ichida  eng  asosiysi  jun 
hisoblanadi (mayin va yarim mayin junli qo„ylar). 
Jun  –  qo„ylarning  qoplamasi  bo„lib  ulardan  matolar,  trikotaj  buyumlari  va  
gilam  to„qiladi.  Birlamchi  jun tolalari homila  50-70 kunligida  shakllanadi.  Ushbu 
holatni  e‟tiborga  olgan  xolda  bo„g„oz  sovliqlarining  bo„g„ozlikning  birinchi 
yarmidayoq  to„yimli  moddalar,  minerallar  va  vitaminlar  xomila  tana  va  satxida 
ko„proq  birlamchi  jun  tolalari  shakllanishiga  olib  keladi.  Ikkilamchi  junlar  sal 


 
184 
kechroq  hosil  bo„ladi,  jun  tolalarining  to„liq  shakllanishi  tugilgandan  keyin  1  oy 
ichida  tugallanadi,  shuning  uchun  bo„g‟ozlikning  ikkinchi  davri  me‟yorda 
oziqlantirish  va  saqlash,  tug„gandan  keyin  emizikli  sovliqlarni  to„la  qiymatli 
oziqlantirish  qo„zilarni  og„iz  suti  va  sutga  to„yishi  evaziga  qalin  jun  qoplamini 
shakllanishiga sabab bo„ladi. 
Jun  tolasi  ikki  surgich  va  piyozcha  qismlaridan  iborat.  Junning  teri  ichidagi 
qismi uning ildizi va ustidagi qismi poyasi deyiladi. 
Jun  tolasi  gistologik  tuzilishi  bo„yicha  uch  qavatdan  qobiq,  mag„iz  va 
o„zakdan  iborat.  Tivit  va  oraliq  jun  tolalari  faqat  qobiq  va  mag„iz  qavatlaridan, 
qiltiq, o„lik qoplovchi jun tolalarida esa hamma qavatlar mavjud. 
Qo„ylarda  morfologik  tuzilishi  bo„yicha  quyidagi  jun  tolalari  uchraydi:  tivit, 
oraliq,  qiltiq,  quruq,  o„lik  va  qoplovchi.  Junda  ularning  nisbatiga  qarab  xillari 
aniqlanadi.  Jun  tarkibida  tivit  va  oraliq  jun  tolalari  qanchalik  ko„p  bo„lsa  u 
shunchalik  ijobiy  hisoblanadi  (yarimdag„al  va  dag„al  junlar  uchun).  Mayin  junli 
qo„ylar juni faqat tivit tolalaridan, yarim mayin junli qo„ylar juni tivit va oraliq jun 
tolalaridan, yarimdag„al junli qo„ylar juni tivit, oraliq va qiltiq jundan, dag„al junli 
qo„ylar  juni  tivit,  oraliq,  qiltiq,  quruq  va  o„lik  jun  tolalaridan  tashkil  topadi. 
Qoplovchi jun tolalari qo„ylarning bosh va oyoq qismlarini qoplagan bo„ladi. 
Junning  qalinligi  1  mm²  maydondagi  jun  tolalarining  miqdori  bilan 
belgilanadi.  Mayin  junli  qo„ylarda    1  mm  ²  da  60-65  dona,  yarim  mayin,  yarim 
dag„al va dag„al jun beruvchi qo„ylarda esa 20-40 dona jun bo„ladi. 
Jun  tolalari  quyidagi  fizik  xossalarga  ega  uzunligi,  ingichkaligi,  jingalakligi, 
mustahkamliligi,  cho„ziluvchanligi,  egiluvchanligi,  rangi  va  yaltiroqligi.  Bu 
belgilar junning texnologik sifati uchun asos bo„ladi. 
Qo„ylardan quyidagi junlar olinadi: mayin jun  – yilida bir marta mayin junli 
va duragay qo„ylardan qirqib olinadi. Uning sifati asosan 60 sifatdan past bo„lmay, 
albatta oq rangda bo„lishi shart. 
Yarim  mayin  jun  –  bir  yilda  bir  marta  yarim  mayin  jun  beruvchi  qo„ylardan 
qirqib olinib. 58-50 sifat va oq rangda bo„lishi kerak. 
Yarim  dag„al  jun  –  mayin  va  dag„al  junli  qo„ylarning  duragaylari,  hamda 
saradja  zotli  qo„ylardan  yiliga  2  marta  qirqib  olinadi.  Bu  jun  bir  xil  bo„lmagan 
junlar toifasiga kirib 48-46 sifatga, ega oq rangda bo„ladi. 
Dag„al  jun  –  bir  xil  bo„lmagan,  har  xil  rangdagi  jun  bo„lib  dag„al  junli 
qo„ylardan  yiliga  ikki  marta  qirqib  olinadi.  Romanov  zotli  qo„ylar  yiliga  3  marta 
qirqiladi. 
Bir  qirqimda  qo„ydan  yaxlit  olingan  jun  runo  deb  ataladi.  Mayin  va  yarim 
mayin jun beruvchi qo„ylar to„liq yaxlit runo jun beradi, dag„al va yarim dag„al jun 
beruvchi qo„ylar esa bahorgi qirqimda yaxlit (runo) , kuzgi qirqimda esa kokilcha 
(bo„ltak) jun beradi. 
O‟zbekiston sharoitida qo„ylar ikki marta bahorda va kuzda qirqiladi, bundan 
tashqari  1  yoshda  qo„zi  qirqimi  o„tkaziladi.  Jun  qo„lda  va  qirqish  agregatlari 
yordamida amalga oshiriladi. Kichik xo„jaliklarda (500-1000 bosh) qo„lda va yirik 


 
185 
xo„jaliklarda  albatta  qirqim  agregatlarida  amalga  oshiriladi.  Kuzgi  qirqim 
muddatlari shunday belgilanishi kerakki, qattiq sovuqqacha jun usib tanani qoplash 
imkoniyati bo„lsin. 
Qirqim davri ob-havo sharoiti va jun qoplamining holatiga qarab belgilanadi. 
Bahorgi  qirqim  jun  ko„tarilganda  va  unda  yetarli  ter-yog„  bo„lganda  boshlanadi. 
Qo„ylarni  qirqimdan  oldin  12  soat  boqilmaydi,  to„q  qo„ylarda  qirqish  davrida 
noqulayliklar seziladi. Qirqishdan oldin qo„ylar cho„miltiriladi. Qirqilgan qo„ylar 2-
3  kun  tashqi  muhit  ta‟siriga  sezuvchan  bo„ladi,  shuning  uchun  ularni  qo„tonlar 
yaqinida o„tlatish kerak. Jun iloji boricha teriga yaqin va bir tekisda qirqib yaxlit- 
runo  jun  olishga  harakat  qilish  kerak,  chunki  u  kokilcha-bo„ltak  junga  nisbatan 
qimmat  turadi.  Agarda  tananing  biror  qismida  jun  balandroq  qirqilgan  bo„lsa  uni 
qayta  qirqish  kerak  emas,  chunki  kalta  jun  runo  sifatini  buzadi.  Jun  sifati  qirqib 
olingan teri parchalari bilan ham yomonlashadi. Terini qirqib olish faqat jun sifatini 
yomon qilib qo„ymasdan, qo„yni jarohatlaydi, yiringlash manbai bo„lishi mumkin. 
Shuning uchun qirqilgan joy shu zahotiyoq kreolin yoki boshqa dizenfeksiyalovchi 
modda  bilan  ishlanishi  shart.  Har  bir  qo„ydan  qirqib  olingan  yaxlit-runo  alohida 
o„ralib klasslash xonasiga o„tkaziladi. 
Dag„al jun uning tarkibidagi jun tolalarining nisbatiga qarab I-II-III klasslarga 
bo„linadi. 

Download 3,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   231   232   233   234   235   236   237   238   ...   433




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish