Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich

 
IV.1.Qo‘ylarning biologik xususiyatlari va tasnifi. 
Qo„ylarning  asosiy  biologik  xususiyatlaridan  ularning  yuqori  jun  va  go„sht 
maxsuldorligi hisoblanadi. Ularning eng nodir xususiyatlaridan biri ularning barcha 
tuproq  va  iqlim  sharoitlarida  yashash  va  mahsulot  berish  qobiliyatidir.  Qo„ylar 
yaylov  hayvoni  bo„lib  turli  xil  yaylovlarni  ayniqsa,  kambag„al  yaylovlardan  ham 
o„t topib yeyish imkoniyatiga ega. Bu borada ularning yupqa, harakatchan lablari 
nafaqat  mayda  o„tlar,  balki  to„qilgan  barg  va  gullarni  ko„tarib  yeyishini 
ta‟minlaydi.  Ayniqsa  ular  dag„al  oziqalarni  yeyish  va  yaxshi  hazm  qilishi  bilan 
boshqa  qishloq  xo„jalik  hayvonlaridan  ustun  turadi.  Shuning  uchun  ularni 
oziqlantirishda  yem  va  shirali  oziqalardan  kam  foydalanishni  taqozo  etib,  ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotning arzon bulishiga sabab bo„ladi. 
Qo„ylarning  tanasi  mustaxkam  bo„lib,  oyoklari  ingichka  va  kuchli,  tuyoqlari 
qattiq bo„lib yaylovlarda yurishga moslashgan. 

---

 
183 
Sahro  va  cho„l  xududlarida  urchitiladigan  qo„ylarda  dumba  va  dumida 
(qorako„l qo„yi) yog„ zaxiralarini to„plash qobiliyati bor, Ushbu zaxiralarni qo„ylar 
to„yimli moddalar va suv yetishmagan paytda tanasi uchun foydalanadi.  
Qo„ylarning bo„g„ozlik davri qisqa bo„lib 150-155 kunni tashkil etadi, shuning 
uchun  yaxshi  oziqlantirish  va  saqlash  sharoitlarini  yaratib  bergan  xo„jaliklarda 
(fermer,  dehqon,  shaxsiy  yordamchi  xo„jaliklar)  bir  yilda  ikki  marta  to„l  olishni 
tashkil qilish mumkin (go„sht-yog„ qo„ychilikda). 
Sovliqlar serpusht bo„ladi, ya‟ni ular ichida 2-3 ta qo„zi tug„adiganlari ko„plab 
uchraydi, yoki har 100 bosh sovliqdan 110-120 bosh qo„zi olish mumkin. 
Qo„ylarda  boshqa  hayvonlarda  uchramaydigan  ulkan  xislat  bo„lib.  ular 
hayotining  birinchi  kunidan  boshlab  (qorako„l  teri)  bozorbop  mahsulot  berish 
xususiyatiga ega. 
Boshqa  hayvonlarga  nisbatan  qo„ylar  dag„al  oziqalarni  yaxshi  iste‟mol  qilib 
hazmlaydi.  Yaylovlardagi  600  xil  o„tdan  qo„ylar  550  xilini,  otlar  100  turini, 
qoramollar esa faqat 50 turini iste‟mol qiladi. 
Qo„ylar  4  kameralik  oshqozon  va  yaxshi  rivojlangan  ichaklarga  ega. 
Oshqozon ichaklarining umumiy xajmi 44 l.ni tashkil qiladi. Ingichka ichaklarining 
uzunligi 26 m, yo„g„on ichaklari 5 m, ularning so„rish yuzasi 2,8 m ²,shu sababdan 
qar qanday oziqani qazm qilib, uzlashtirib olishi mumkin. 
Qo„ylar tez yetiluvchan hayvon hisoblanadi, ularni 6-8 oyligida go„sht uchun 
so„yish  mumkin.    Yana  bir  ajoyib  xususiyati,  dumbali  qo„ylar  dumbasida  yog„ 
to„playdilar, xisor qo„ylarida u 50 kg.gacha yetadi. 
Qo„ylar sil kasalligi bilan kam kasallanadi, lekin brusellyoz, qichima, chechak, 
tuyoq  chirishi,  mastit  va  gijja  kasalliklariga  tez  chalinadi,  shuning  uchun  o„z 
vaqtida oldini olish choralarini ko„rish kerak. 
Qo„ylarning  tabiiy  yashashi  15  yil,  xo„jalikda  esa  o„rtacha  5-6  yil 
foydalaniladi. 
Qo„ylar ishlab chiqarish klassifikatsiyasi bo„yicha quyidagicha bo„linadi: 
1.  Mayin junli qo„ylar 
2.  Yarim mayin junli qo„ylar 
3.  Yarim dag„al junli qo„ylar 
4.  Dag„al junli qo„ylar