O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

      
1
 Бухалков М. И. Внутрифирменное планирование. – М.: «Инфра-М», 1999. 5 стр.     

---

Muallif - O.A.Amanov 
 
Zamonaviy  bozor  korxonaga  alohida  talablar  qo’yadi.  Unda  ro’y  berayotgan 
jarayonlarning  murakkabligi  va  yuqori  darajadagi  o’zgaruvchanligi  rejalashtirishga 
jiddiy yondashuvni zaruriyatga aylantiradi. 
 
2.2. Rejalashtirishning maqsadi va vazifalari 
 
Tadbirkorlik  yoki  xo’jalik  faoliyatining  yutug’i  ichki  rejalashtirish  sifatiga 
bog’liq.  Rejalashtirish  kelgusidagi  maqsadlarni  aniqlashtirishni  va  ularga  erishish 
vositalarini va resurslar taqsimotini ko’zda tutadi. 
Reja umumiy  ma’noda  – bu kelajak obrazi. Qo’yilgan  maqsadlarga erishishga 
yo’naltirilgan tadbirlar tizimidir. 
Korxona  rejasi  –  oldindan  ishlab  chiqilgan  tadbirlar  tizimi  bo’lib,  bu  tadbirlar 
maqsadlarni amalga oshirishni ko’zda tutib, ular mohiyatini mahsulot ishlab chiqarish 
va  sotishni  belgilangan  muddatlarda  bajarilishini  ta’minlanishga  qaratilgan  uslublar 
hamda resurslar orasidagi o’z aro bog’liqlikni muvofiqlashtirish tashkil qiladi. 
Rejalashtirish  –  bu  rejani  ishlab  chiqish  va  uni  amalga  oshirilishini  nazorat 
qilish  jarayoni  bo’lib  bunda  sharoitlarning  o’zgarishiga  muvofiq  uni  korrektirovka 
qilish ham ko’zda tutiladi. 
Rejalashtirish  insonning  har  qanday  maqsadli  iqtisodiy  faoliyatining 
boshlang’ich  nuqtasi  bo’lib  xizmat  qiladi.  Ichki  ishlab  chiqarishni  rejalashtirish 
cheklangan  iqtisodiy  resurslardan  samarali  foydalanish  yoki  ularni  boshqarish 
muammolarini tadqiq qiluvchi iqtisodiy fanning muhim tarkibiy qismdir. 
Ishlab  chiqarish  faoliyatini  rejalashtirish  turli  korxona,  firma  va  tashkilotlarda 
iqtisodiy  resurslarni  tanlash  va  ulardan  foydalanish  qonunlari,  tamoyillari,  qoidalari 
va usullarini o’rganadi. Ichki ishlab chiqarishni rejalashtirish mexanizmi korxonaning 
haqiqiy holatini mikroiqtisodiy tadqiq qilish va uning kelgusida rivojlanish darajasini 
modellashtirishning o’z aro ta’siriga asoslanadi. Shu sababdan rejalashtirish jarayoni 
maqsadni aniqlash va unga erishish yo’llarini belgilashdan iborat. 
Rejalashtirish  jarayoni  bir  qancha  bosqichdan  o’tadi.  Yevropa  biznesida 
rejalashtirishni 4 bosqichga ajratiladi: 
1) 
Umumiy maqsadni ishlab chiqish; 
2) 
Aniq vazifalarni aniqlash; 
3) 
Maqsadgaerishishningasosiyyo’llarivavositalarinitanlash; 
4) 
Ularning bajarilishini nazorat qilish. 
Har  qanday  rejalarning  asoslanganlik  darajasi  ko’p  jihatdan  ayrim  olingan 
korxonalar 
rivojlanishida 
erishilgan 
darajasini 
ifodalovchi 
boshlang’ich 
ko’rsatkichlarning  ishonchliligiga  bolg’iq  bo’ladi.  Har  bir  korxona  umumiy  bozor 
tizimining  kichik  bir  bo’lagi  hisoblanganligi  sababli,  uning  faoliyatini  rejalashtirish 
uchun  iloji  boricha  ko’proq  va  aniqroq  mikroiqtisodiy  va  makroiqtisodiy 
ko’rsatkichlardan  foydalanish  maqsadga  muvofiqdir.  Ko’p  holatlarda  umumiy  bozor 
ko’rsatkichlari  yoki  asosiy  makroiqtisodiy  omillar  (masalan,  o’sish  sur’ati)  turli 
korxona  va  uning  bo’linmalari  faoliyatini  rejalashtirish  uchun  boshlanich  ma’lumot 
bo’lib  xizmat qiladi. 

---