O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Muallif - O.A.Amanov 
 
1.  Korxona  hozir  qanday  iqtisodiy  holatda,  uning  faoliyati  sharoitlari  va 
yakunlari qanday? 
2. Korxona maqsadiga qanday qilib, qaysi resurslar yordamida erishiladi.? 
Biznes  rejalashtirish  menejmentning  dastlabki,  eng  ahamiyatli  bosqichi 
hisoblanadi.  Rejalar  tizimi  asosida  ko’zda  tutilgan  ishlarni  amalga  oshirish  ularni 
bajarishga  jalb  etilgan  xodimlar  motivatsiyasi,  natijalarini  nazorat  qilish  va  rejaviy 
ko’rsatkichlar nuqtai nazaridan baholash amalga oshiriladi. 
Zamonaviy  menejmentning  “otalaridan”  hisobangan  F.Fayol  ta’kidlaganidek: 
“Boshqarish  -  bu  oldindan  ko’ra  olish”,  “oldindan  ko’rish    esa-bu  qariyb  harakat 
qilishdir”.  
Rejalashtirish  -    barcha  zaruriy  haraktlarni  oldinda  bashorat  qilishgina  emas, 
balki  faoliyat  davomida  yuzaga  kelishi  mumkin  bo’lgan  tasodiflarni  ko’ra  olish  va 
ularni bartaraf etishni bilishdir.
1
  
Firma  o’z  faoliyatidagi  hatolarni  butunlay  bartaraf  eta  olmasada,  samarali 
bashoratlash orqali ularni oqilona boshqara oladi.  
Iqtisodiy tashkilotda rejalashtirishning  zarurligi. 
Menejment  klassiklari  korxonada  rejalardan  foydalanilmaslik  faoliyatdagi 
tebranishlarni, xato harakatlarini keltirib chiqaradi deb hisoblanganlar.  
Amaliyotdan  ma’lumki,  rejalashtirishni  qo’llash quyidagi  muhim  ustunliklarni 
yaratadi: 
- menejerlarni o’z qarorlarini amalga oshirishga rag’batlantiradi.  
- korxona faoliyatini tartibga solishni yaxshilaydi.  
- yuzaga kelishi mumkin bo’lgan muamolarni aniqlashtiradi. 
-menejerlarning tayyorgarligini oshirish uchun sharoit yaratadi.  
- korxonani zaruriy axborot bilan ta’minlash imkoniyatini oshiradi.  
-resurslarni oqilona taqsimlashga yordam beradi.  
-  korxonada nazoratni yaxshilashga imkon yaratadi.  
O’zbekistonda  faoliyat  yuritayotgan  korxonalar  uchun  rejalashtirishni  qo’llash 
zarur bo’lgan 2 ta soha ajratiladi.  
1. Yangidan tashkil etilgan xususiy korxonalar.  
Kapitalning  yuqori  sur’atlar  bilan  to’lanishi  bunday  firmalarning  faoliyatini 
kengayishi va murakkablashuviga olib keldi. Shu bilan birga rejalashtirish shakllariga 
talabni keltirib chiqaruvchi boshqa omillarning paydo bo’lishiga zamin yaratadi.  
2.  Davlat  korxonalari.  Ular  uchun  rejalashtirish  funktsiyasi  markazdan 
boshqariladigan  iqtisodiyot  davridan  o’tgan  tajriba  bo’lib,  o’z  rivojlanish 
maqsadlarini  belgilash,  korxona  faoliyatini  tahlil  qilish  va  bashoratlashni  ko’zda 
tutmagan.  Shu  sababdan  barcha  davlat  korxonalarida  ichki  biznes  rejalashtirish 
bo’yicha ko’nikmalarni shakllantirish zarur.