Nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020 (2- qism) „O‘qituvchi

mujassamai iffat (hayo, ibo mujassam)

 

bo‘lg‘an  bir  rafiqa  tuhfa  qilarmiz

.  

(Abdulla Qodiriy)

9.2- mashq

. Berilgan gaplardagi nuqtalar o‘rniga qavs ichidagilardan mosini tan-

lab qo‘ying va sabablarini izohlang.

1. Ukam .....(

sariq

, sarg‘ayma, gepatit) bo‘lib qoldi, shuning uchun na’matak 

damlab ichiryapmiz.

2.  Xayri  xola  .....(qizil  gul  qizamiq,  chechak)  bo‘lib,  tashqariga  chiqolmay 

qolibdi. 

3. Nihoyat,  afting qurg‘ur .....(

asfalasofilinga ravona bo‘libdi

,

 

qazo qilibdi, 

o‘libdi). 

4. Devor eski, ehtiyot bo‘ling: orasida .....(chayon, gajak,  oti yo‘q) bo‘lmasin 

yana.

5.  Bunday  qarasam,  chuqur  to‘la  .....

arg‘amchi

  (ilon,  uzun  opa)!  Vashillab 

yotibdi!

Nazariy matn

Madaniy  nutqning o‘z  qoidalari  bor.  Nutqda   ayrim  tushunchalarni  jami-

yat madaniy me’yorlariga  ko‘ra  ochiq  aytish mumkin emas. Bu nutqiy „taqiq“ 

(u fanda polineziya tilidan olingan „tabu“ so‘zi bilan nomlanadi) deyiladi. Ular  

o‘rniga  „yumshoq“,   „qog‘ozga   o‘ralgan“,  ya’ni  madaniy  ifodalar  qo‘llanadi.  

Nutqdagi „taqiq“lar qo‘rquv asosida  (chayon  so‘zi o‘rnida gajak, o‘lmoq so‘zi 

o‘rnida  ketmoq so‘zlari qo‘llanishi), uyat.

9.3- mashq.

  Nutqdagi  „taqiq“larga bag‘ishlangan maqollar bilan  tanishing. Ular ish-

tirokida matn yarating.

1. Ko‘r ko‘rni qorong‘ida topadi.

2. Dardingning vaqti o‘tsa,

    Tabibdan o‘pkalama.

3. Bukrini go‘r to‘g‘rilaydi.

---

32

4. Qarg‘a qarg‘aning ko‘zini cho‘qimaydi.

5. It izzatni bilmas, 

    Eshak – tarbiyatni.

6. Olmaning tagiga olma tushadi.

9.4- mashq.

 Testlarni yeching va javobingizni izohlang.