Texnika xavfsizligi

USKUNALARNING AYRIM TURLARIGA QO`YILADIGAN XAVFSIZLIK 
TALABLARI. 
Uskunalarning ayrimlariga ularning xavfsizligini to`liq ta`minlash maqsadida muayan 
uskuna uchun xavfsizlikni ta`minlashning maxsus talablari ishlab chiqilgan.  
Pnevmatik  boshqarish  qurilmasi.    Bunday  qurilmalardan  har  turli  ishlarni 
mexanizatsiyalashtirishda keng foydalaniladi.  Ularga qo`yiladigan xavfsizlik talablari 
GOST  12.  3.  001-73  da  ifodalangan.  Pnevmatik  boshqarish  qurilmalari  ishchilarning 
ishlarini  engillashtiradi.    Pnevmatik  boshqarish  qurilmalari  qo`l  bilan  harakatga 
keltiriladigan  qismlariga  sarflanadigan  kuch  miqdorlari  me`yorlari  berilgan.  
Sarflanadigan kuch barmoqlar bilan boshqarish 10 N, umuman,  bilak kuchi sarflansa 
40 N, elkagacha bo`lsa 150 N va ikkala qo`l bilan boshqarilsa 250 N qilib belgilangan.  
Pnevmatik  boshqarish  qurilmalarini  tik  turgan  holda  harakatga  keltirish  mumkin. 
Bunda  boshqarish  dastasi  1200-1600  mm  balandlikda  bo`ladi.    O`tirib  boshqarish,  
unda boshqarish dastasi 600-1200 mm balandlikda bo`ladi.  
Pnevmatik  boshqarish  qurilmalarini  harakatga  keltirish  qismlarini  har  xil  bexosdan 
bo`ladigan ta`sirlar natijasida (masalan titrash, tebranish, silkinish, og’irlik kuchlari va 
h.  k)  ochilib  ketmasligini  ta`minlaydigan  mahkamlash  vositalari  bilan  ta`minlangan 
bo`lishi  kerak.    YAnglishmaslik  uchun  kranlarning  "ochiq"  va  "yopiq"  holatlari 
yozuvlar  bilan  belgilab  qo`yiladi.  Ish  joylarida  pnevmatik  boshqarish  qurilmalaridan 
tarqalayotgan shovqin sanitar-gigienik norma 80-85 dB. A dan oshmasligi kerak.  
Pnevmatik boshqarish qurilmasi detal qismlarining mustahkamligini,  ishlatilishi zarur 
bo`lgan  bosimni  1,  5  marta  orttirib,    5  minutdan  kam  bo`lmagan  vaqtgacha  ta`sir 
etdirish yo`li bilan sinab ko`riladi.  Ishlatib bo`lingan havo odamlar turgan tomondan 
qarama-qarshi tomonga chiqarib yuborilishi kerak.  Havo tarkibidagi zararli moddalar 
miqdori  yo`l  qo`yilishi  mumkin  bo`lgan  miqdordan  oshmasligi  kerak  (GOST  12.  1. 
005-76).  
Abraziv asboblar.  YOg’och,  metall, plastmassa mahsulotlarining yuzalarini silliqlash,  
ba`zi  bir  ortiqcha  joylarini  sidirib  tozalash,    shuningdek  kesish  asboblarini  qayrash,  

---

 
163 
quyma  detallarni  tozalashda  abraziv  asboblardan  foydalaniladi.  Uni  dumaloq,  to`g’ri 
to`rtburchak  yoki  segment  shaklida  maydalangan  abraziv  materiallarni  bakelit,  
vulkanit kabi biriktiruvchi moddalar qo`shib presslash yo`li bilan tayyorlanadi.  
Abraziv  materiallar  tabiiy  (korund,    qayroq  qum,  olmos)  va  sun`iy  (elektrokorund,  
karborund, oyna changi) turlarga bo`linadi.