Z islomov, D. Rahimjonov, J. Najmiddinov

BEKKEMLEW  USHÍN 
SORAW  HÁM  TAPSÍRMALAR
1.  Buddizmlik  táliymatındaǵı  álemniń  úsh  basqıshı  nelerde  óz  kórinisin 
tabadı?
2.  Buddizmlik  táliymatındaǵı  aǵımlardıń  ulıwmalıq  hám  ózine  tán  tárep-
leri  nelerden  ibarat  ekenligin  aytıń.
3.  «Insan  ózine  tán  janzat  bolıp  tuwıladı,  ózin-ózi  óltiredi  yaki  qutqaradı». 
Bul teksttegi «ózin-ózi óltiredi» degen túsinikke ómirden mısallar kel-
tiriń.
Dalay-lama
Lamaizmniń 
eń  joqarı  diniy 
basshısı  Dalay 
lama  (tibetshe — 
«teńizdey  ullı 
lama»  tuwılǵan 
janzatlardıń 
eń  ullısı, 
bodhisattvanıń 
Jerdegi  qudayı 
esaplanadı.

---

48
XRISTIANLÍQ
10-§
AKTIVLESTIRIW  USHÍN 
SORAW  HÁM  TAPSÍRMALAR
1.  Xiristianlıq  dini  haqqında  nelerdi  bilesiz?
2.  Xalqımızǵa  tán  bolǵan  diniy  keńpeyillik  qádiriyatı  degende  neni  tú-
sinesiz?  Pikirińizdi  mısallar  menen  túsindiriń.
3.  Usı  tekstti  oqıń  hám  «etnik  sabır-taqat»,  «keńpeyillik»  túsinikle-
ri  xalqımız  turmısında  qanday  orın  iyelegenligin  túsindirip  beriwge 
háreket  etiń.
«Etnik  sabır-taqat,  keńpeyillik,  ómir  boranlarınan  aman  qalıw  hám 
rawajlanıw  ushın  zárúr  tábiyiy  normalarǵa  aylandı»  (Islam  Karimov).
JÚZEGE KELIWI
Biziń  eramızdıń  I  ásirinde  Palestinde  júzege 
kelgen  xristianlıq  dini  sıyınıwshılar  sanı  boyınsha 
dúnyada  birinshi  orında  turıp,  jer  júzi  xalqınıń  derlik 
2  milliardtan  artıǵı  bul  dinge  sıyınadı.  Sonıń  ushın 
da,  xristianlıq  dúnya  dini  sıpatında  tán  alınadı.
Xristianlıq  táliymatınıń  payda  bolıwı  Isa  Masih 
atı  menen  baylanıslı.  Isa  atına  baylanıslı  pánde  mi-
fologiyalıq  hám  tariyxıy  pikirler  bar.
Mifologiyalıq qatnas tárepdarları Isa Masihtıń  ta-
riyxıy  shaxs  ekenligi  haqqında  pán  isenimli  maǵlıw-
matlarǵa  iye  emes,  dep  esaplaydı.  Olar  xristianlıqtıń 
Palestinnen  shette  júzege  kelgenligin  atap  ótedi. 
Sonday-aq,  Isa  Masix  haqqındaǵı  ráwiyatlar  shıǵıs-
ta  tarqalǵan  ápsanalardaǵı  qudaylardıń  ólip,  tiri-
liwine uqsaydı. Injilde kelispewshilikler hám hár túrli 
talqılawlar  bar  ekenligi  bunıń  dálili  dep  keltiredi.
Tariyx  penen  shuǵıllanıwshı  wákiller  bolsa  Isa 
Masihtı xristianlıq táliymatı tiykarların qáliplestirgen, 
Iso Masih
Urlıq  isleme,  óz 
qollarıń  menen 
paydalı  miynet 
isle  hám  mó-
minlerge 
járdem  ber. 
Bibliya

---

49
jańa  dindi  taratqan  tariyxıy  shaxs,  dep  esaplaydı. 
Olar  bul  haqqında  maǵlıwmat  beriwshi  bir  qatar  ta-
riyxıy  dereklerge  súyenedi.  Mısalı,  usınday  derekler-
diń birinde Iosf Flaviy «Áyyemgiler» miynetiniń Rim 
prokuratorı  Pontiy  Pilatqa  arnalǵan  babında  Isa  jańa 
diniy  isenimdi  en  jaydırǵanı  hám  oǵan  kópshilik 
yahudiyler  hám  grekler  ergenligi  atap  ótilgen.  Isanıń 
saparları  dawamında  kóplegen  adamlar  oǵan  shákirt 
bolǵan.  Olardı  «elshiler»  (grekshe  «apostol» — «jár-
demshi»)  dep  ataǵan.
Xristianlıq  táliymatı  boyınsha,  Isanıń  shaqırıǵı 
kópshilik húkimdarlar, qáwim sárdarları hám yahudiy 
ruwxanıyları  tárepinen  qısqıǵa  ushıraǵan.  Shákirt-
lerinen  biri  Iuda  Iskariot  satqınlıǵı  aqıbetinde  Isa 
Masih  33  jasında  alawızlıqta  ayıplanadı.  Xristianlıq 
dereklerine  qaraǵanda,  ruwxanıylar  talabı  boyınsha 
Isa Masih hám onıń 12 járdemshi shákirtleri
Isa  Masih 
haqqındaǵı 
maǵlıwmat-
lar,  tiykarınan, 
diniy  dereklerde 
ushırasadı.  Isa 
atına  qosılıw-
shı  Masih  sózi 
áyyemgi  yahudiy 
tili — ivritdegi 
«mashiax» 
sózinen  alınǵan 
bolıp,  «sıypal- 
ǵan»  yaki 
«sıylanǵan» 
mánilerin 
beredi.
4 — Dúnya  dinleri  tariyxı,  10-klass

---

50
Golgofa tóbeliginde xalıqtıń kóz aldında kres aǵashqa 
shegelenedi. Onıń táliymatı elshiler tárepinen dawam 
ettiriledi  hám  kópshilik  adamlar  xristian  dinin  qabıl 
etedi.  Húkimdar  qatlamlar  óziniń  hákimiyatın  bek-
kemlew  maqsetinde  xristianlıq  dinin  qabıl  etedi.