Z islomov, D. Rahimjonov, J. Najmiddinov

ORAYLÍQ AZIYAǴA BUDDIZMLIKTIŃ    
KIRIP KELIWI
Buddizmlik Ózbekistannıń qubla tárepinde áyyemgi 
hám dáslepki orta ásirler tariyxında tereń iz qaldırǵan 
din esaplanadı. Elimiz aymaǵında buddizmlik máde-
niyatına  tiyisli  esteliklerdiń  ashılǵanı  hám  úyrenilge-
ni,  joqarı  dárejeli  kórinistegi  kórkem  shıǵarmalar 
hám  buyımlardıń  tabılǵanı  da  bunnan  derek  beriwin 
siz  tariyx  sabaqlarında  oqıǵansız.
Buddizmliktiń  eń  belgili  áyyemgi  estelikleri  biziń 
eramızdıń  III — I  ásirlerine  tiyisli.  VII  ásirdiń  bas-
larında  Termizde  10  buddizmlik  monastırı  (sanga-
rama)  hám  mıń  ruwxanıy  (diniy  xızmetker)  bolǵan. 
Oraylıq Aziyada V — VIII ásirlerde buddizmlik ornın 
islam  dini  iyeley  basladı.       
1927-jılı  áyyemgi  Termizde  grek  buddalıǵınıń  es-
telikleriniń  bar  ekenligi  anıqlandı.  Termiz  arxeolo-
giyalıq  kompleks  ekspediciyasınıń  (TAKE)  jumısları 
nátiyjesinde  Qaratóbe,  hám  Chingiz  tóbe  biyiklikle-
Shri-Lankanıń 
áyyemgi paytaxtı 
Anuradxapuradaǵı 
stupa
Jer astı hám jer 
ústi ibadatxanası. 
II-IV ásirler. 
Qaratóbe.

---

39
Ayrıtam tabılması
rinde  eki  iri  buddalıq  monastrı  bolǵanlıǵı  anıqlandı 
hám  grek-buddalıq  arxitekturası  hám  háykelleriniń 
bólekleri  tabılǵan  onlaǵan  orınlar  belgilengen.
Ayrıtam. Ayrıtam Termizden 7 km aralıqta, Ámiw-
dáryanıń  áyyemgi  ótkeli  janında,  tik  qırǵaqtıń  oń 
tárepinde  jaylasqan.
Góne  qalanıń  shıǵıs  tárepinede  buddizmlik  stu-
pasına  uqsas  minara  túrindegi  qam  gerbishten  qurıl-
ǵan  imarat  taslandıları  jaylasqan.
1933-jıl arxeolog Mixail Evgenyevich Masson táre-
pinen  qam  gerbishten  qurılǵan  imarat  qaldıqları, 
onıń  ishinde  bolsa  háykel,  tas  karnizler,  arxitektu-
ralıq  buyımlar,  tastan  jasalǵan  muqáddes  estelikler, 
muzıkashılar  hám  oyshıllar,  qayır-saqawat  keltiriws-
hilerdiń  súlderleri  túsirilgen  háykellerdiń  naǵıslı  tas 
plitaları  tabılǵan.
Qaratóbe.  Tóbelik  buddizmlik  ruwxanıylardıń  eń 
úlken  orayı  esaplanǵan  hám  ol  Kushan  imperiyası 
dáwirindegi  Termizdiń  sırtqı  diywalınıń  qorǵanı 
astında,  qala  shetinde  jaylasqan.