Jismoniy tarbiya

Puxtalik  va  yuksaltirish  tamoyili 
1
04|iivclii  mashqni  qayta  bajarishida,  yaxshi  natija  k o ‘r- 
satish  qobiliyatini  m ustahkam   o ‘zlashtirib  olingan  m ashqlar 
d eb  tu s h u n m o q   z a r u r .  O d d iy   va  m u r a k k a b   m a s h q l a r n i 
bajarishda  shunga  erishmoq  kerak.  Masalan,  oldinga  engashishni 
bajarganda  har  safar  chuqurroq  engashish  zarur,  bu  vaqtda 
ko'krakni  tizzaga  tekkizishga  intilib,  ham   miqdoriy,  h am   sifatiy 
to m o n larg a  e ’tib o r  berish  kerak:  o y o q la rn i  tizzad a n   b uk- 
masdan,  qom atni  to ‘g ‘ri  saqlash.  M ustahkam   o ‘zlashtirib  olin­
gan  b alandga  sakrashni  bajarishda,  b a la n d ro q q a   sakrashga 
intilish  zarur.
J is m o n iy   m a s h q la r n i  m u s ta h k a m r o q   o ‘zlash tirib   olish 
uchun  mashqlar  miqdorini  yetarli  darajada  qaytarishni  t a ’min- 
lash  zarur.
Puxtalik  va  yuksaltirish  prinsipini  amalga  oshirish,  shug‘ul- 
lanuvchilarga  nisbatan  talabni  oshirishni  ham   k o ‘zda  tutadi. 
Talabchanlikni  oshirish  ular  oldiga  yangidan  yangi  vazifalarni 
q o ‘yish  bilan  amalga  oshiriladi.  Bu,  ayniqsa,  yaxshi  o ‘zlash- 
tiruvchi  o'quvchilar  u ch u n   taalluqlidir.  A m m o   bu  darajadagi 
shug‘ullanuvchilar  u c h u n   ham   katta  sondagi  mashqlarni  qayta 
bajarish  m ajburiydir.  Aks  h o ld a   o ‘rganiladigan  m a teria ln i 
m ustahkam lash  m um kin  emas.
Amaliyotda  talabchanlikni  oshirishning  ikkita  usulidan  foy- 
dalaniladi:  t o ‘g ‘ri  chiziqli  va  pog‘onasim on.  Birinchisi,  har  bir 
m a sh g ‘ulo td a  yangi  vazifalarning  q o ‘yilishini  k o ‘zda  tutadi. 
B undan  o ‘rgatishning  b oshlang‘ich  davrida  yoki  kasallik  va 
boshqa  sabablardan  so‘ng  foydalaniladi.  Bir  qancha  muddat 
d avom ida  talabni  oshiruvchi  p o g ‘o n a s im o n   usuldan  foyda­
lan ilad i.  U n in g   m o h iy a ti  s h u g ‘u lla n u v c h ila r g a   bir  n e c h a  
m ashg‘ulotlar  davomida  aniq  talablar  q o ‘yilishidan  iborat.
Yangi  vazifalar,  shug‘ullanuvchilarda  avvalgi  q o ‘yiladigan 
vazifalar  b o ‘yicha  ko‘nikm a  hosil  b o ‘lgandagina  q o ‘yiladi.
78

---