Jismoniy tarbiya

Katta  tanaffuslarda  harakatli  o ‘yinlar  va 
jism oniy  mashqlar
M ashg‘ulotlarning  h a m m a   shakllari  orasida  katta  tanaflfus- 
larda  tashkil  etiladigan  va  o'tkaziladigan  harakatli  o'yin lar 
h a m d a   b oshqa  jism o n iy   m ash q lar  asosiy  o 'rin n i  cgallaydi. 
0 ‘qituvchilarning  amaliy  ishlarida  ular  har  xil  atamalarga  ega 
bo'ladilar:  „faol  d am   olish  soati“ ,  „erkin  harakatlar",  „olim- 
piya  darsi“  va  boshqalar.
Ikkinchi-uchinchi  darslardan  so‘ng  charchash,  tolish  bel- 
gilari  vujudga  kela  boshlaydi,  natijada  ish  qobiliyati  pasayib 
ketadi.  Shuning  u ch u n   maktablarga  tanaffusning  davomiyligini 
45  d a q iq a g a c h a   c h o ‘zish  va  ji s m o n iy   m a s h q la r   b o 'y ic h a  
m ashg‘ulotlar  o'tkazish  tavsiya  etilgan.
Katta  tanaffusda  maktabning  h am m a  o ‘quvchilari  va  o ‘qituv- 
chilari  qatnashadi,  jism oniy  tarbiya  o'qituvchisiga:  h am m a  sinf 
o ‘q u v c h ila rin i  jo y la s h tir is h ,  tashk il  etish,  a s b o b - a n jo m la r  
bilan  t a ’minlash,  faol  o ‘quvchi  va  o'qituvchilarni  taqsimlab, 
hakamlik,  instruktorlik  vazifalari  topshiriladi.
Buning  u ch u n   o ‘qituvchi  tanafTusda  o'tkaziladigan  o ‘yin- 
larning  haftalik  jad v alin i  tuzib  chiqadi.  H ar  kuni  liar  bir 
sinfning  yangi  o ‘yini,  yangi  joyi  bo'ladi.  Bu  xilma-xillik  bola- 
lard a  q iziq u v chan lik n i  oshiradi.  H aftan in g   oxirgi  kuni  bu 
tadbirlar  faollashtiriladi.
Bunday  vaqtda  grafik  k o ‘rinadigan  joyga  ilib  qo'yilsa,  2—3 
daqiqa  davomida  o ‘quvchilar  o ‘z  joylarini  cgallaydiiar.  Tashkiliy 
ishlardan  ozod  b o i g a n   o ‘qituvchilar  o ‘zlari  alohida  t o ‘planib 
xohlagan  mashqlarini  bajarishlari  mumkin.
Tanaffusni  tashkil  etish  va  o'tkazishga  umumiy  rahbarlik 
maktab  direktori  yoki  uning  yordamchisi  tom onidan  amalga 
oshiriladi.
131

---

Sakkizinchi  sinfdan  boshlab,  o ‘srnirlar  va  qizlar  alohida 
shug'ullanadilar.  A m m o  bolalar  va  qizlar  uchun  maxsus  o ‘yin- 
larni  2-  sinfdan  am alda  qo'llab  borish  maqsadga  muvofiqdir.
M ak tab n in g   te rm a   ja m o a s i  va  maxsus  tibbiy  gu ru h g a 
kiritilganlar  alohida  shug‘ullanishlari  mumkin.
Tanaffus  vaqtidagi  o ‘yinlarda  shifokor  navbatchilik  qilishi 
kerak.  M ashg‘u lotlarni  kelgusi  darsning  boshlanishiga  5—6 
daqiqa  qolganda  tugallash  kerak.