Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Economist  jurnalida  «Blokcheyn,  trast  mexanizmi»  deb  nomlangan  maqola 

chiqqanda  internet  va  ijtimoiy  saytlar  ushbu  ma’lumotni  tezkorlik  bilan  jahon 

bo‘ylab  innovatsion  yangilik  sifatida  tarqatdilar.  Chunki  ungacha  hech  kim 

blokcheyn  xaqida  biror  bir  ma’lumotga  ega  emas  edi.  Iqtisodiyot  bo‘yicha  katta 

obruga  ega  bo‘lgan  jurnalning  old  sahifasida  blokcheynni  maqtab,  reklama 

qilinishi 

katta 

shov-shuvga 

sabab  bo‘ldi,  albatta.  TheEconomistning 

ta’kidlashicha,  blokcheyn  ishonch  xosil  qilishga  imkon  beruvchi  texnologiya 

bo‘lib,  bitkoin  asosida  turuvchi  ushbu  ishonch  mexanizmi  hozirgi  zamon 

iqtisodiyotining  faoliyat  ko‘rsatish  mexanizmini  tubdan  o‘zgartirib  yuboradi. 

Xuddi  o‘sha  2015  yilning  oktyabridan  boshlab,  ommaviy  axborot  vositalari 

tomonidan  blokcheyn  mavzusi  bo‘yicha  berilayotgan  ma’lumotlar  kamaymadi, 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

balki  borgan  sari  ko‘payib,  blokcheyn  texnologiyalari,  raqamli  valyutalar  va 

boshqa taqsimlangan reestrlarga asoslangan ko‘plab miqdordagi loyihalar vujudga 

keldi.  Shunday  qilib,  birgina  obruli  jurnalda  nashr  qilingan  maqola  tufayli 

blokcheyn,  bitkoin,  kriptovalyuta  va  taqsimlangan  konsensus  bo‘yicha  ko‘plab 

qizg’in muhokamalar boshlandi va jahon bo‘ylab yangi texnologiyaning inqilobiy 

yurishi  boshlandi.  Shuni  ham  tushunish  lozimki,  blokcheyn  –  jamiyat  va 

iqtisodiyotni  batamom  transformatsiya  qiluvchi,  bir  qancha  biznes  modellarni 

tubdan  o‘zgartiruvchi  va  bularning  natijasida  ilmiy  texnik  yangilik  sifatida 

ishonchni  hayotga  olib  kiruvchi  raqamli  innovatsion  texnologiyadir.  Ishonch 

mavjud  bo‘lgani  uchun  ommaviy  axborot  vositalariga  bosim  ancha  kamayadi, 

ko‘pchilik korxona va tashkilotlar blokcheyn texnologiyalari bilan ta’minlanadilar, 

blokcheyndan  foydalanadigan  loyihalar  soni  esa  ko‘payadi,  investorlar  buni 

tushungan  xolda  o‘z  kuch-g’ayratlarini  bunday  texnologiyalarni  rivojlantirishga 

qaratadilar.  Natijada  biz  ham  blokcheyn  texnologiyalari  tufayli  dunyoga  ishonch 

nuqtai-nazaridan qaray boshlaymiz va bizga blokcheyn texnologiyalari ozodlik va 

ishonch  bahsh  etadi.Bu  atamaning  ma’nosini  tushunish  uchun  quyida  uning  turli 

xildagi nuqtai-nazar va yondoshuvlardan kelib chiqqan aniqlanuvlarini beramiz, bu 

uni yanada to‘liqroq tushunishga imkon beradi: