Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

11-Bob bo’yicha hulosa va takliflar 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

 



  Elektron  tijoratning  turli  tarmoqlardagi  rivojlanishi  hizmatlarning  yangi 

turlari paydo bo’lishiga olib kelmoqda; 



 

Yangi biznes modellarning paydo bo’lishiga iste’molchilarni innovatsion 

talablari,  biznesning  diversifikatsiyasi  va  jahondagi  rivojlanish  trendlari 

sabab bo’lmaqda; 



  Elektron  tijoratning  barcha  sohalarda  tashkil  etilayotgan  yangi  turlari  va 

ko’rinishlari  raqamli  iqtisodiyotga  mos  bo’lgan  imkoniyatlar  va 

tavakkalchiliklarga ega va buni ham tadbirkor hisobga olishi zarur; 



 

Bulutli  texnologiyalar,  big  data,  elektron  to’lov  tizimlari,  mobil 

texnologiya  va  ilovalar,  sun’iy  intellekt  kabilar  iqtisodiyotning  barcha 

tarmoqlarida elektron tijoratning rivojlanishiga turtki bo‘layapti; 



 

Iste’molchilarnini  elektron  tijorat  tizimlari  usabilitisiga  bo’lgan  talablari 

interfeyslar va yangi servislar yaratishga olib kelayapti; 



  Iqtisodiyotning  turli  sohalarida  elektron  tijoratni  muvaffaqiyatli  ravishda 

tashkil  qilish  va  uni  samarador  boshqarish  uchun  respublika  va  jahon 

miqyosidagi trendlarni hamda iste’molchilarning xoxish-istaklarini yaxshi 

bilish va tushunish kerak bo’ladi; 



  Elektron marketing klassik marketingning nazariy asoslariga tayanadi; 



  Biznes  uchun  marketingda  bozorning  segmentatsiyasi  (jug’rofiy, 

demografik,  psixografik  va  boshqalar)  va  internetdagi  taqsimlanish 

kanallari (bevosita, bilvosita va aralash) katta ahamiyatga egadir; 



 

Iste’molchilarni  alohida  ko’rsatgichlari  bo’yicha  va  iste’mol  afzalliklari 

bo’yicha guruhlash maqsadli auditoriyag targetlashtirishga yordam beradi; 



  Elektron  biznes  uchun  bir  qancha  xollarda  reklama  ham  yaxshigina 

daromad manbaidir va bu ularni an’anaviy biznesdan farqlaydi; 



  Elektron reklamaning  eng  asosiy  turlari kontekst  reklama,  videoraklama, 

banner  reklama,  ijtimoiy  tarmoqlardagi  reklama,  elektron  pochta  orqali 

reklama,  rich-mediya  reklama,  pop-up  va  pop-under  reklama,  tizer 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

reklama,  push-reklama,  product-placement  reklama,  giperilovalar  va 

xeshteglardir; 



 

Potentsial mijozga ta’siri bo’yicha aktiv va passiv reklamalar bo‘ladi; 



  Axtaruv  marketingining  saradorligini  oshirish  uchun  konversiya 

ko’rsatgichining  CTR,  mingta  klik  narxini  CPC  va  tranzaktsiyalar 

bo’yicha konversiya ko’rsatgichini TCR larni qilish kerak bo’ladi; 



  Hozirgi  paytda  internetda  elektron  reklama  joylashtirishning  CPT-Cost 

For  Thousand,  AD  exposure,  FFA-Flat  Fee  Advertising,  CPC-Cost  Per 

Click,  CPA-Cost  Per  Action,  CPV-Cost  Per  Visitor,  CPS-Cost  Per  Sale, 

CPBE-Cost 

For 

Banne 

Exchangekabi 

baholash 

modellaridan 

foydalaniladi; 



  Ruxsat beriladigan marketing (permission marketing) foydalanuvchilarga 

u  yoki bi  reklama  ma’lumotini  mustaqil  ravishda  olish  uchun imkoniyat 

beradi; 



  Elektron  marketingdan  foydalanuvchi  kompaniyalar  uchun  quyidagi 

ko‘rsatgichlar  muhim  ahamiyatga  ega:  CPC-Cost  Per  Click,  TCR-

Transaction  Conversion  Rate,  WOM-Word  of  Mouth,  virusli  marketing, 

rad etishlar foizi va boshqalar; 



  Elektron  biznes  daromadlarini  oshirish  uchun  quyidagi  usullardan 

foydalanishi  mumkin:  elektron  franchayzing,  remarketing,  kontent-

marketing,  hamkorlik  marketingi,  affiliate  network,  SMM-Social  media 

marketing  va  boshqalar.  Bunda  quyidagi  qoida  juda  muhimdir:  The 

customer  is  just  a  click  amay  –  birgina  turitki  bian  mijozni  batamom 

yo’qotishingiz mumkin.