Zakrov randa yordamida oyna solinadigan buyum qismlariga zakrov ochiladi. Uning tig‘i
kundaga to‘g‘ri yoki burchak hosil qilib o‘rnatiladi. Shunga mos ravishda uning tig‘lari to‘g‘ri yoki
qiyshiq burchakli bo‘ladi.
To‘g‘ri tig‘lisiga nisbatan qiyshiq tig‘li zakrov randa bilan randalash oson va sirt silliq chiqadi.
Ba’zan zakrov ochishda yog‘och tolalarining o‘sish yo‘nalishiga teskari randalashga to‘g‘ri keladi.
Bunday hollarda to‘g‘ri tig‘li randa ishlatish qiyin bo‘ladi va sirt silliq chiqmaydi.
Zakrov randa bilan hamma vaqt kesim yuzi 1 sm
2
bo‘lgan zakrov ochiladi. Zakrov randaning
yon va ustki (yo‘naltirovchi va cheklovchi) to‘sqichlari bo‘lib, ular tig‘ning taxtaga yon va ustki
tomonidan 1 sm dan ortiq botishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Kesimi 1 sm
2
bo‘lgan zakrov zakrov ochilishini
ta’minlash uchun randalash payraxa chiqmay qolguncha davom ettiriladi. Aks holda qismlarni
yig‘ishda ulardagizakrovlar bir-biriga mos kelmasdan (bir tekislikda yotmasdan) buyum sifatining
buzilishiga, oynalarningbir tekis jips yotmasligiga sabab bo‘ladi.
Chok randa. Taxta materiallardan pol, g‘ov, darvoza, rovvot kabilar tayyorlarshda, ularning
qurishi natijasida tirqish ochilib qolmasligini ta’minlash uchun choklab biriktiriladi. Bu maqsadda
chok randadan foydalaniladi.
Chok randa zakrovrandaga o‘xshash to‘g‘ri va qiyshiq tig‘li bo‘lib, tig‘ining eni 30 mm gacha
bo‘ladi. Bu randaning yo‘naltiruvchi va cheklovchi to‘sqichlari yo‘q. Uni taxta bo‘ylab to‘g‘ri
yurgizish qiyin. Shuning uchun chok randa konish randadan so‘ng chok ochish va sirtlarni tozalash
maqsadida ishlatiladi. Ayrimhollarda taxtaning chetiga chok o‘lchamiga moslab parallel holda
yo‘naltiruvchi-cheklagich chaspak mixlab qo‘yibrandalanadi. Bu narsa chok randani to‘g‘ri yurgizish
imkonini beradi. Ba’zan chok randa kundasining o‘ng va chap tomonlariga ochiladigan chokning
o‘lchamiga moslab yo‘naltiruvchi-cheklagich chaspak mixlab olinadi. U xilda moslangan randa
yordamida taxta chetlarinigina randalash mumkin, o‘rtadan “suv” ochish mumkin bo‘lmaydi.
Taxtalarni choklab biriktirishda chokning chuqurligi hamma vaqt taxta qalinligining yarmiga
teng qilib olinadi. Shuning uchun kundaning o‘ng tomoniga mixlanadigan ustki cheklagich shu
o‘lchamga moslab o‘rnatiladi.
Chok randaning tig‘i kundadan enlik bo‘ladi. Tig‘ning kundadan ensiz bo‘lsa, u bilan chuqur
randalab bo‘lmaydi.
Konish randa reyka, brusok, kesaki kabilarda konish (faner, eshik dilalari tushadigan “suv”)
ochishda ishlatiladi.
Konish randa kundasiga vintlar o‘rnatilib, unga yo‘naltiruvchi taxtacha kiydiriladi. Randani
ishga sozlashda taxtacha bilan kundani bir-biriga parallel o‘rnatib, ular orasidagi o‘lcham gayka va
kontragaykalarni surish yo‘li bilan sozlanadi. Olingan konishning enlik va ensiz bo‘lishiga qarab (har
xil qalinlikdagi faner va dilalarga moslab) randaga enlik yoki ensiz tig‘lar o‘rnatiladi.
Konish randani o‘lchamga sozlashda konishni taxtaning qoladigan qismidan ochilib
qolmasligiga e’tibor beriladi. Shuning uchun hisoblash yo‘naltiruvchi taxtachadan tig‘gacha yuritilib,
bunda tig‘ning eni ham hisobga olinadi.
Ba’zan ensiz tig‘lar yordamida keng konish ochishga to‘g‘ri keladi. Bunday hollarda bir qator
“suv” ochilgandan so‘ng uni kengaytirib, randalash uchun yo‘naltiruvchitaxtacha bilan tig‘ni bir-biriga
yaqinlashtirib boriladi. Ular bir-biridan uzoqlashtirilsa, to‘g‘ri va tekis randalash qiyin bo‘ladi.