Konstruksiyalar

49. Betonning uzatish mustahkamligi nima?
Bu siqilish paytidagi betonning kub mustahkamligi R
bp
. 
Odatda u loyihaviy mustahkamlik B dan kichik bo‘ladi. Za-
vod sharoitida beton 100% loyihaviy mustahkamlikka erishishi-
ni kutish noto‘g‘ri hisoblanadi. Shuning uchun R
bp
 ning shunday 
minimal qiymati belgilanadiki, betonni zo‘riqtirish natijasida si-
qilganda uni ko‘tarish va tashish paytida uning mustahkamligi 
va darzbardoshligi ta’minlansin. Ekspluatatsion yuk qo‘yilgunga 
qadar beton loyihaviy mustahkamlikka erishadi. har qanday ho-
latda ham R
bp
 beton klassining 50% idan va 11 MPa dan kam 
bo‘lmasligi kerak (arqonsimon va sim armaturalar hamda A-VI 
va undan yuqori klass armaturalar uchun 15,5 MPa dan kam 
bo‘lmasligi kerak). Ta’kidlash kerakki, R
br
 qancha kichik bo‘lsa, 
tobtashlash natijasidagi yo‘qotish shuncha katta, siqilish kuchi 
esa shuncha kichik bo‘ladi, R
br
 qancha yuqori bo‘lsa, issiqlik bi-
lan ishlov berish vaqti ko‘p va natijada konstruksiyaning narxi 
ko‘proq bo‘ladi. Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, uzatish mustah-
kamligining optimal qiymati R
bp
 = 0,7B ga teng.
Afsuski, loyihalash me’yorlarida prizmatik uzatish mustah-
kamligi keltirilmagan, hisoblashlarda esa uni aniqlash kerak 

---

32
bo‘ladi. Loyihachilar ushbu qiymatni o‘zlari aniqlashlari ke-
rak bo‘ladi.