O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti

Xozirgi vaqtda odam  xayotida jismoniy tarbiyaning axamiyati 
        Odamning  salomatligini  ma’lum  darajada  ushlash  va  yuqori  mehnat 
qobiliyatchanlikni ta’minlashda jismoniy tarbiyaning o’rni nihoyatda katta. 
        Tashqi  muhit  odam  organizmiga  ijobiy  ta’sir  qilish  bilan  birga,  salbiy  ta’sir 
ham  ko’rsatadi.  Salbiy  ta’sirlar  abiotik,  biotik  va  ijtimoiy  tabiatga  ega  bo’lishi 
mumkin.  Ulardan  fizikaviy  omillarga  bosim  va  temperaturani  to’lqinlanishi, 
radiatsiya, shovqin va boshq.; kimyoviy omillarga suv, xavo, tuproq, ovqatdagi turli 
xil  moddalar;  biologik  omillarga  infektsiyalar  va  viruslarni  ko’rsatish  mumkin. 
Bundan  tashqari  fan  va  texnikaning  taraqqiy  etishi  foydali  samaralari  bilan  birga 
yomon oqibatlarga ham sabab bo’lmoqda. Ishlab chiqarishni mexanizatsiyalanishi 
va avtoamtizatsiyalanishi, axborotni ortiqcha ko’pligi, vaqtni doimo  yetishmasligi 
va  boshqalar  odamni  harakat  faoliyatini  pasaytiradi,  nerv-ruxiy  zo’riqishini 
kuchaytiradi, stress holatini keltirib chiqaradi va aholining salomatligiga xavf soladi. 
        Xalqaro  sog’liqni  saqlash  tashkilotning  ustavida  salomatlik  tushunchasi 
quyidagicha aniqlangan: to’laqonli jismoniy, ruxiy va ijtimoiy farovonlik. 
        Odamning  tashqi  muhit  sharoitlariga  adaptatsiyalanishini  4  ta  darajasi 
farqlanadi: 

---

-  qoniqarli adaptatsiya, odamni funktsional imkoniyatlari yetarli; 
-  funktsional zo’riqish holati; 
-  qoniqarsiz adaptatsiya, odamni funktsional imkoniyatlari pastlagan; 
-  organizmni  funktsional  imkoniyatlari  sezilarli  darajada  pastlagan,  fiziologik 
zahiralar tugagan, adaptatsiya yo’qolgan. 
Adaptatsiyaning  bu  darajalari  mehnat  qobiliyatchanlikning  yo’qolishi  xavfini 
ko’rsatadi va organizmni funktsional ko’rsatkichlarini o’zgarishini tavsiflaydi.