Имо-ишоралар сири

34-қоида 
Даҳанаки жанг
Агар инсон агрессив кайфиятда бўлса, 
одатда, у овозини баландлатади. Буни у ўзи 
учун фойдали ҳаракатга сизни ундаш ёки 
сизни қўрқитиб қўйиш учун ғайриихти-
ёрий равишда бажаради. Баъзи ҳолларда 
эса, суҳбатдошингизнинг сўзлар ёрдамида 
далиллаш маҳорати йўқ бўлиб, шунинг 
учун ўз нуқтаи назарини бошқа усулда ту-
шунтиришга ҳаракат қилаётган бўлиши, 
яъни сўз кучига эмас, ўз товуш баландли-
гидан фойдаланаётган бўлиши мумкин.
У ўз нуқтаи назарини «равон» қилиб, 
секин маромда тушунтиришга ҳаракат 
қилади. Лекин, одатда, буни уддалолмай-
ди. Аслида эса, у сизнинг ғашингизга те-
гиб, «таҳдид қилиш»га ҳаракат қилмоқда: 
«Гапимни тушунмаяпсанми? Нима, мен 
тушунтиролмаяпманми?» Ўзини бундай 
тутиш ортида суҳбатдошини қўрқитиш, 
Инсоннинг агрессив 
кайфиятини у сиз билан қандай 
сўзлашаётганидан ҳам билиб 
олса бўлади. Агар сўзлар гўё 
зарбадай жарангласа: товушлар 
кескин ва ўткир бўлса, улар 
орасида узун танаффуслар 
бўлади. Сиз билан суҳбатга 
киришишга хоҳиш йўқлиги 
ҳам яширин агрессиядан дарак 
бериши мумкин.
Aim.Uz-Axborot Izlash Markazi

---

94
яккама-якка олишувда устунликка эри-
шиш турибди. У суҳбат давомида илтифот-
сиз, камситувчи ва заҳарханда оҳангларни 
ишлатиши, иржайиб, устингиздан кулган-
дай муомала қилиб, жанжал қўзғашга ҳа-
ракат қилади.
Баъзан агрессия жанжалга айланиб ул-
гурмайди ва инсон бақир-чақир ортига 
яширинади. Агрессияни жиловлаб тур-
ган инсон қаттиқ ҳаяжонда бўлади. Агар 
сиз унга куч ишлатишга имкон бермаётган 
бўлсангиз ҳам, бу унинг ҳаяжонини асло 
камайтирмайди. Шу сабаб, у ҳали ҳам чига-
лини ёзишга муҳтож бўлади. Кўп ҳолларда 
бундай чигал ёзиш бақириш шаклида юз 
беради. Бу ҳам агрессиядан чиқишнинг ўзи-
га хос новербал шаклидир. Агар у бақириб 
юборса, сизга нисбатан куч ишлатиши эҳти-
молдан йироқ. Унда шунчаки муштлашиш 
учун куч қолмаган. Бундай вазиятда яхшиси, 
унинг ғазаби сўнишини ва у тинчланишини 
кутиб туриш керак.
Агрессив кайфиятда 
инсон учун овоз тембрини 
пасайтириш, қуйи товуш 
даражалари (тоналликлар)дан, 
паст оҳангдан фойдаланиб, 
баъзида эса хириллаб гапириш 
ҳам хос бўлади. Овозни бундай 
ўзгартириб гапириш ортида 
ҳам суҳбатдошни қўрқитиш 
мақсади ётади.
Aim.Uz-Axborot Izlash Markazi

---

95
Сиз суҳбатдошингизнинг асаб таранг-
лигини новербал сигналлар ёрдамида 
тарқатиб юборишингиз мумкин. Уни 
тинч лантириш, чигалини бўшатиш учун 
сиз ўз овоз кучингиздан фойдаланинг. Сиз 
секин, оҳиста, мулойим, гўё аллалагандай 
гапириб, унинг сергаклигини сўндири-
шингиз лозим. Нима ҳақида гапиришнинг 
аҳамия ти йўқ, масалан, ўз фикрингизда 
қаттиқ туриб олинг ва бу билан уни му-
возанатдан чиқаринг, лекин новербал сиг-
наллардан у қуйидаги сўзларни ўқисин: 
«Мендан қўрқма. Мен сенинг дўстингман. 
Тинчлан. Ташвиш чекма. Яхшиси, мен би-
лан дўстлаш – бу фойдалироқ». Агар сиз 
ўз овозингиз имкониятларидан тўғри фой-
даланишни билсангиз, агрессив кайфият-
даги суҳбатдошингиз сизга бўйин эгади, 
шахтидан тушиб, попуги пасаяди, унинг 
агрессияси йўқолади ёки бошқа оқимга 
тушади.
Aim.Uz-Axborot Izlash Markazi

---

96