Anatomiya 2014. indd

Ishchi qo‘shimcha. Energiya  almashinuvini asosiy almashi-

nuvidan oshib ketishi ishchi qo‘shimcha deyiladi. Energiya sarf-

lanishining oshiruvchi omillar bo‘lib, ovqat qabul qilish, past 

y oki yuqori (30 °C dan yuqori) tashqi harorat va jismoniy ish hi-

soblanadi. Tashqi ha rorat pasayganda, tananing issiqlik ajratishi 

osha di, mos ravish da, tananing doimiy haroratini saqlashi uchun 

zarur issiq likni ishlab chiqarish ko‘payadi. Agar tashqi harorat 

30  °C  yuqo ri bo‘l sa, energiya tanani sovutish uchun (terlash, teri 

qon aylanishini ku chaytirish) sarflanadi. Jismoniy ish bajargan-

da, energiya sarfi ancha ko‘payadi. Aqliy mehnat da ko‘p ener-

giya sarf qilinmaydi. Aq liy mehnat bilan shug‘ullanuvchi odamlar 

sutkada 3000 kkal atrofida energiya sarf qiladilar. Og‘ir jismoniy 

mehnat bilan shug‘ullanadiganlar 4 000 kkal dan ortiq, sportchi-

lar esa 7000 kkal gacha energiya sarf qiladi.