Anatomiya 2014. indd

TO‘QIMALAR HAQIDAGI ILM

Odam organizmi to‘qimalardan tashkil topgan. To‘qimalar – 

kelib chiqishi, tuzilishi va faoliyati jihatidan bir xil bo‘lgan hu-

jayra va hujayradan tashqari moddalarning tarixan tashkil topgan 

yig‘indisidan iborat. Organizmda 4 xil: epiteliy, biriktiruvchi, 

mushak va nerv to‘qima tafovut qilinadi.

Har bir a’zo tarkibiga o‘zaro jips bog‘langan turli to‘qimalar 

kiradi. Odam hayoti davomida hujayra va hujayra bo‘lmagan ele-

mentlar ishdan chiqishi va o‘lishi (fiziologik degenratsiya) va ular-

ning tiklanishi (fiziologik regenratsiya) ro‘y beradi. Bu jarayonlar 

turli to‘qimalarda turlicha kechadi. Hayot davomida barcha to‘qi-

malarda sekin kechuvchi yoshga qarab o‘zgarishlar bo‘lib o‘tadi. 

Epiteliy, biriktiruvchi, ko‘ndalang targ‘il mushak to‘qimalar shi-

kastlanganda yaxshi va tez tiklansa, silliq mushak to‘qima ma’lum 

bir sharoitda tiklanadi. Nerv to‘qimada faqat nerv tolalari tikla-

nadi. To‘qimalarni shikastlanganda tiklanishini reparativ regenra-

tsiya deb ataladi.