Кўчмас мулк ва мулк ҳУҚУҚи амалий қўлланма

Савол

---

КЎЧМАС МУЛК ВА МУЛК ҲУҚУҚИ
20
Укангизнинг соғлиги ва руҳий ҳолати ҳақиқатдан ҳам ўз ҳаракатларининг 
аҳамиятини тушуна олмайдиган ва уларни бошқара олмайдиган даражада 
бўлса, дастлаб уни суд тартибида муомалага лаёқатсиз деб топиш лозим. 
Суднинг қарори укангизга нисбатан васийлик белгилашга асос 
бўлади ва Сиз укангизнинг энг яқин қариндоши сифатида васийи этиб 
тайинланишингиз мумкин.
Фақат тегишли тартибда укангизга нисбатан Сизнинг васийлигингиз 
белгиланганидан кейингина унинг номидан битимларни амалга оширишга, 
хусусан, унга тегишли бўлган автомашинани сотишга ҳақли бўласиз.
Ҳозирда ушбу автомашинани тасарруф этишда ҳеч қандай ҳуқуқларга 
эга эмассиз.
Жавоб
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 22-моддаси мазмунига 
кўра фуқарода муомала лаёқати тўла ҳажмда ўн саккиз ёшга тўлганидан кейин 
вужудга келади. 
Вояга етгунга қадар қонуний асосда никоҳдан ўтган фуқаро никоҳдан ўтган 
вақтдан эътиборан тўла ҳажмда муомала лаёқатига эга бўлади.
Ўн тўрт ёшга тўлмаган вояга етмаганлар (кичик ёшдаги болалар) учун 
битимларни Фуқаролик кодекси 22-моддасининг иккинчи қисмида кўрсатил-
ганлардан ташқари, уларнинг номидан фақат ота-онаси, фарзандликка 
олувчилари ёки васийлари тузиши мумкин.
Ўн тўрт ёшдан ўн саккиз ёшгача бўлган вояга етмаган шахслар Фуқаролик 
кодекси 27-моддасининг иккинчи қисмида санаб ўтилган ҳолатлардан ташқари 
битимларни ўз ота-оналари, фарзандликка олувчилари ёки ҳомийларининг ёзма 
розилиги билан тузадилар. Бундай вояга етмаган шахслар томонидан тузилган 
би тим лар кейинчалик шахсларнинг ота-онаси, фарзандликка олувчилари ёки 
ҳо мийлари ёзма равишда маъқуллаганидан сўнг улар ҳам ҳақиқий ҳисобланади.
Ўн тўрт ёшдан ўн саккиз ёшгача бўлган вояга етмаганлар ўзлари тузган 
битимлар бўйича мустақил равишда мулкий жавобгар бўладилар. 
Мулк ҳуқуқининг субъекти сифатида мулкий муносабатларда иштирок 
этишда фуқаролар муомала лаёқатининг юқоридаги таснифи қоидаларига 
риоя қилишлари улар томонидан амалга оширилган ҳуқуқий ҳаракатларнинг 
қонунийлигини таъминлашда муҳим аҳамият касб этади.