Ibn Sino ta`limotiga asosan yurak kasalliklarining klassifikatsiyasi:
I. Yurakning sodda kasalliklari:
1) yurakning mizoj buzilish kasalliklari
A) Yurakning moddasiz mizoj buzilish kasalliklari (NSD, kardionevroz)
B) Yurakning moddali mizoj buzilish kasalliklari (gipertoniya, gipotoniya)
2) Tarkib kasalliklari:
A) yurakning hajm buzilish kasalliklari
-yurakning
kattalashishi
bilan
kechadigan
kasalliklar
(dilyatatsion
kardiomiopatiyalar, yurak qorinchalarining gipertrofiyasi bilan kechadigan
kasalliklar, yurak anevrizmalari).
-yurakning kichiklashishi bilan kechadigan kasalliklar (tizimli kasalliklardagi
chandiqli o’zgarishlar).
278
B) Yurakning tuzilish kasalliklari:
- oqim yo`llari kasalliklari (yurak - qon tomirlarining kengayishi yoki torayishi,
ateroskleroz kasalligi)
V) yurakning son- dad yoki miqdor kasalliklari
-yurakning turli xildagi tug’ma nuqsonlari
3)Yurak uzluksizligining buzilish kasalliklari
-infarktdan keyingi kardioskleroz
-yurak tamponadalari
-yurak travmalari
II. Yurakning murakkab kasalliklari:
-yurak yetishmovchiligi, yurak astmasi, o`pka shishi
-perikarditlar
-infeksion endokardit va miokardit
-orttirilgan yurak nuqsonlari
-to`satdan koronar o`lim
-stenokardiya
-miokard infarkti
-yurak aritmiyalari
Yurak ahvolini bildiruvchi dalillar
1.Tomir urishi- Puls (nabz)
2.Nafas olish harakati
3.Ko`krak qafasining tuzilishi
4.Ko`krakdagi mo`ylar
5.Terini ushlab ko`rgandagi holati, badanning holati
6.Inson xulqi
7.Turli xayollar
8.Badanning kuchli yoki kuchsizligi
279
Tomir urishi
- Puls tez va ketma-ket bo`lsa - yurak mizoji issiqligini, uning aksi esa yurak
mizoji sovuqligini bildiradi.
- Puls yumshoq bo`lsa - yurak rutubatli bo`ladi
- Puls qattiq bo`lsa - yurak quruq bo`ladi
- Puls kuchli, tekis, tartibli bo`lsa - yurak sog’lom bo`ladi
- Puls kuchsiz, notekis bo`lsa - yurak nosog’lom bo`ladi.
Nafas olish issiq bo`lsa, yurak mizoji issiq, sovuq bo`lsa mizoji sovuq bo`ladi.
Ko`krak qafasi keng, bosh kichik yoki o`rtacha bo`lsa puls kuchli bo`lsa,
yurakning mizoji issiq bo`ladi. Ko`krak qafasi keng bo`lib, bosh kichik bo`lmasdan,
puls kuchsiz bo`lsa, yurakning mizoji sovuq bo`ladi. Ko`krak qafasida mo’ylar
asosan jingalak bo`lsa, yurak mizoji issiq, mo`ysiz yoki kam bo`lsa, yurakning
mizoji sovuq bo`ladi.
Butun badan issiq bo`lsa, yurak mizoji issiq, sovuq bo`lsa yurak mizoji sovuq
bo`ladi.
Badan qattiq bo`lsa, yurak mizoji quruq, yumshoq bo`lsa yurak mizoji rutubatli
bo`ladi.
-tabiiy g’azablanish, botirlik, jasurlik va yengil harakat qilish yurak mizojini
issiqligini bildiradi
- uning aksi yurak mizoji sovuqligini bildiradi.
- badan kuchli bo`lsa yurak kuchli, sog’lomligini (tabiiy mizoj mo`tadilligini)
bildiradi.
- badan kuchsiz bo`lsa yurak kuchsiz va nosog’lomligini (mizoj buzilganini)
bildiradi.
Turli xayollar: shodlik, yaxshi umidga moyillik, yurak mizojini issiq va
rutubatliligini; qo`rqish, g’amg’inlikka moyillik yurak mizojining sovuq va
quruqligini bildiradi.
280
Do'stlaringiz bilan baham: |