O’zbek tilidagi reklamalarning sotsiolingvistik tadqiqi

Attention – adresatning diqqatini matnga jalb qilish. 

Interest – adresatning mazmuniga qiziqishni paydo qilish. 

Desire – taklif qilingan mahsulotni sotib olishga xohish-istakni uyg`otish. 

Action – harakatga undash, ya`ni  mahsulotni sotib olishga rag`batlantirish.  

AIDA  abbreviaturasi  yuqoridagi  so`zlarning  qisqartmasidan  hosil  bo`lgan. 

Demak,  xaridor  bir  qarashdayoq  bir  qisqa  so`z  orqali  qanday  reklama  namoyish 

qilinayotganini  bilib  olsin.  Masalan,  MTS  (Mobilnaya  telefonnaya  sistema)    so`zi 

                                                             

4

 

Клод Хопкинс. Научная реклама. Телескоп: наблюдения за повседневной жизнью петербуржцев. - Москва, 2006. № 4.  

-С.45 –57 .

 

 

---

 

36 

orqali  telefon  kompaniyasining  reklamasi  berilayotganini  hamma  birdek 

tushunganidek. 

 

Keyingi  masala,  bu  reklamalarni  kopireyter  qanday  vositalardan  foydalanib 

namoyish  etadi?  Umuman  olganda,  bugungi  kunda  reklama  qilishning  eng 

samarali  yo`li  TV  orqali  namoyish  qilish  bo`lsa-da,  lekin  quyidagilar  ham 

reklamani yoyishning asosiy vositalari hisoblanadi: 

1.  Ingl.  Troll  –“ovchi”  so`zidan  olingan  troller  ikki  tamonlama  reklama 

qurilmasi bo`lib, u shahar ko`chalarida katta avtomagistral yo`llarda o`rnatiladi. 

2.  Billbord  (ing.bill  board  –  “e`lon  taxtasi”)  reklama  plakati 

joylashtiriladigan taxtalavha. 

3.  Stilayt  (ing.  Citylight)  –  yo`lka,  transport  vositalari  bekatlarida 

o`rnatiladigan pannolar. 

4.  Brendmauer  (ing.  Brandmower)  –  yirik  plakatlar  yoki  bino 

devorlaridagi taxtalavhalar. 

Demak,  bu  vositalar  reklamani  adresatga  yetkazishdagi  yana  bir  vosita 

hisoblanadi.  

Mashhur  tilshunos  va  kopireyter  A.P.  Rep’ev:  ―Reklama  –  eshitganda 

allalaydigan  qo`shiq  emas,  jarchining  qichqirig`i.  Har  bir  yozgan  reklama 

matningizga qarab o`zingizni sergaklantiruvchi savolni bering – buni sota oladimi? 

Agar  ―ha‖  degan  javob  olsangiz,  siz  o`zingizga  ishonasiz  va  maqsadga  erishasiz. 

Agar  buning  aksi  bo`lsa  qirqing,  qirqing  va  yana  qirqing!‖

5

.  Demak,  kopireyter  

ixcham  va  sodda,  hammaga  tushunarli  bo`lgan    so`zlar  o`ylab  topishi  va  bu 

so`zlariga  o`zi  ham  ishonishi  lozim.  Buning  uchun  esa  yuqorida  aytib 

o`tganimizdek,  kuzatish  va  tajriba  asqotadi.  Dunyo  kopireyterlari  reklama  uchun 

grammatikaning  ahamiyati  yo`q

6

  deb  hisoblashsa-da,  ammo  kopireyter  uchun  bu 

                                                             

5

 

А.П. Репьев. Язык рекламы. - Москва, 2008. - С.78.