Ызбекистон республикаси олий ва ырта

VII BOB. KORXONA MAHSULOTINI TAVSIFLASH 
 
7.1. Korxona mahsulotining kompleksli tavsifnomasi va baholanishi 
 
Korxona  mahsuloti  (ishi,  xizmati)  besh  tavsifnomaga  –  sifat  darajasi, 
xususiyatlar  yig‘indisi,  o‘ziga  xos  bezagi,  marka  nomi  va  o‘ziga  xos  o‘roviga 
(qadoqlanishiga) ega bo‘lishi lozim. 
Biznes-rejada mahsulotni tavsiflash bozorga sotuvga chiqarilayotgan tovar kabi 
ifodalanishi  lozim.  Tovar  haqida  o‘z  iste‘mol  qiymati  bilan  odamlarning  u  yoki  bu 
ehtiyojlarini  qondiruvchi  mahsulot  yoki  buyum  sifatida  tasavvur  paydo  bo‘lishining 
oldini  olish  kerak.  Tovarning  bu  jixatlari  uning  bozor  tushunchasi  sifatidagi 
xususiyatlarining  yarmini  tashkil  qiladi,  xolos.  Ikkinchi  yarmi  mahsulotni  sotish  va 
iste‘molga  tayyorlash,  unga  texnik  xizmat  ko‘rsatish,  ehtiyot  qismlar  bilan 
ta‘minlash, tovar belgisi, o‘rovi va hokazolardan iborat bo‘ladi. 
Mahsulotni  baholashda  taklif  qilinayotgan  tovarning  hayotiylik  davrini 
aniqlash ham muhim ahamiya kasb etadi. 
Har  qanday  tovarning  hayotiylik  davri  ma‘lum  bir  qonuniyatlarga  bo‘ysunadi 
va bir qator bosqichlardan (namoyish etish, o‘sish, tarqalish, to‘yinish, so‘nish) iborat 
bo‘ladi.  Tovarning  bu  bosqichlardan  o‘tish  tezligi  bozor  kon‘yunkturasiga  ta‘sir 
ko‘rsatuvchi bir qator holatlarga bog‘liq bo‘ladi.  
Tovarning hayotiylik davri bosqichlari bo‘yicha oldindan hisoblab chiqilgan va 
belgilangan  tarzda  harakatlanishi  narx,  tovarni  sotish  usullari,  reklama,  ishlab 
chiqarish  obyektlari  va  tovar  harakatlanishi  bilan  manevr  qilish  kabi  vositalardan 
foydalangan  holda  zarur  chora-tadbirlarni  o‘z  vaqtida  qabul  qilishga  imkon  beradi. 
Ularning  barchasi  sotuv  hajmi  va  darajasiga,  demak,  biznes-rejaning  moliyaviy 
natijalariga  ham ta‘sir ko‘rsatadi. 
Tovarning jozibadorligini belgilovchi bir qator omillar mavjud bo‘lib, u 
iste‘molchi nima uchun aynan shu tovarni tanlashi kerak degan savolga javob topish-
ga yordam beradi
13
. 
Mahsulotning iqtisodiy ko‘rsatkichlarini jadval shaklida keltirilsa maqsadga 
muvofiq bo‘ladi (7.1-jadval):  
7.1-jadval