Ызбекистон республикаси олий ва ырта

 
SKD = PO - IM, 
yoki 

---

 
135 
NPV = 
;
)
(
1
1
t
m
t
t
t
t
t
n
t
d
K
d
X
H








 
 
bu erda; SKD – sof keltirilgan daromad; 
PO  –  investitsiya  loyihasining  ekspluatatsiya  davridagi  (yangi  investitsiyalar 
kiritilmasdan  avvalgi)  pul  mablag‘lari  oqimi  (hozirgi  qiymatda).  Agar  mazkur 
obyektga  yangi  investitsiyalar  kiritilguncha  to‘liq  ekspluatatsiya  davrini  aniqlash 
mushkul  bo‘lsa,  hisob-kitoblarda  bu  ko‘rsatkich  5  yil  (bu  muddat  o‘tgandan  so‘ng 
asbob-uskunalar almashtirilishi lozim bo‘lgan o‘rtacha amortizatsiya davri) deb qabul 
qilinadi; 
IM,  K
t
  –  investitsiya  loyihasini  amalga  oshirishga  kiritiluvchi  investitsiya 
mablag‘lari miqdori; 
N
t 
– natija; 
X
t 
– xarajatlar; 
t – davr; 
d
t
 – diskontlash koeffitsienti, 
1/(1+i)
n
.
 
Bunda  foydalaniluvchi  diskont  stavkasi  tavakkalchilik  darajasi  va  likvidlikni 
hisobga olgan holda differentsiyalanadi. 
Misol. Investitsiya kompaniyasiga ikkita muqobil loyihaning biznes-rejasi kelib 
tushgan. Bu loyihalarni tavsiflovchi ma’lumotlar 12.1-jadvalda keltirilgan. 
 
12.1-jadval 
Sof keltirilgan daromad ko’rsatkichini hisoblash uchun ma’lumotlar 
Ko’rsatkichlar 
 
Investitsiya loyihalari 
«A» 
«B» 
1. Investitsiya qilinuvchi mablag’ miqdori, AQSH 
doll.  
7000 
6700 
2. Investitsiya loyihasining ekspluatatsiya davri, 
yil 
2 
4 
3. Pul oqimlari miqdori - jami, AQSH doll. 
10000 
11000 
Jumladan 1-yil 
6000 
2000 
                2 –yil 
4000 
3000 
                3 –yil 
- 
3000 
                4 –yil 
- 
3000 
«A»  loyihasi  bo’yicha  pul  mablag’lari  oqimini  diskontlash  uchun  10%li  foiz 
stavkasi, «B» loyihasi uchun esa 12% qabul qilingan (uni amalga oshirish davri uzoq 
bo’lgani  sababli).  Pul  mablag’lari  oqimini  diskontlash  natijalari  12.2-jadvalda 
keltirilgan. 

---

 
136 
12.2-jadval 
Investitsiya loyihalari bo’yicha pul oqimlarining hozirgi qiymatini hisoblash 
 
 
 
Yillar 
Investitsiya loyihalari 
10% stavkali «A»  
12% stavkali «B»  
Kelajakdagi 
qiymat 
Diskont-lash 
koeffitsienti  
1/(1+i)
n
 
Hozirgi 
qiymat 
Kelajakdagi 
qiymat 
Diskont-lash 
koeffitsienti  
1/(1+i)
n
 
Hozirgi 
qiymat 
1 –yil 
6000 
0,909 
5454 
2000 
0,893 
1786 
2 –yil 
4000 
0,826 
3304 
3000 
0,797 
2391 
3 –yil 
- 
- 
- 
3000 
0,712 
2135 
4 –yil 
- 
- 
- 
3000 
0,636 
1908 
Jami 
10000 
- 
8758 
11000 
- 
8221 
 
Pul  oqimlarining  hisob-kitob  qilingan  hozirgi  qiymatini  hisobga  olgan  holda 
sof  keltirilgan  daromadni  aniqlaymiz.  Birinchi  loyiha  bo’yicha:  8758-7000=1758 
AQSH  doll.  Ikkinchi  loyiha  bo’yicha  esa:  8221-6700=1521  AQSH  doll.  Shunday 
qilib, 
ko’rib 
chiqilayotgan 
loyihalar 
bo’yicha 
sof 
keltirilgan 
daromad 
ko’rsatkichlarini  taqqoslash  shuni  ko’rsatadiki,  «A»  loyihasining  «B»  loyihasiga 
nisbatan  samaradorligi  yuqori  (garchi  «A»  loyihasi  bo’yicha  investitsiya  qilinuvchi 
mablag’  miqdori  ko’proq  va  ularning  kelajakda  pul  oqimi  sifatida  qaytishi  «B» 
loyihasiga qaraganda kamroq bo’lsada). 
«Sof  keltirilgan  daromad»  ko‘rsatkichini  tavsiflashda  bu  ko‘rsatkichni 
investitsiya loyihalarini solishtirma baholashdan tashqari, ularni amalga oshirishning 
maqsadga  muvofiqli mezoni  sifatida  ham  qo‘llash  mumkin. Sof  keltirilgan daromad 
ko‘rsatkichi nolga teng yoki manfiy bo‘lgan investitsiya loyihasi rad qilinishi lozim, 
chunki  u  kiritilgan  kapital  uchun  investorga  qo‘shimcha  daromad  keltirmaydi.  Sof 
keltirilgan  daromad  ko‘rsatkichi  nolga  teng  yoki  musbat  bo‘lgan  investitsiya 
loyihalari investorning kapitalini ko‘paytirishga xizmat qiladi. 
 «Sof  keltirilgan  daromad»  ko‘rsatkichi  amaliyotda  boshqa  bir  necha  xil  nom 
bilan ham ataladi: «integral samara», «sof keltirilgan (yoki sof zamonaviy) qiymat», 
«sof keltirilgan samara».