|
12.3. Keng polosali kirishning rivojlanish istiqboli
Keng mintaqali (polosali) kirishning asosiy turlari:
- simli keng mintaqali (polosali) kirish (xDSL);
- optik keng mintaqali (polosali) kirish;
- simsiz keng mintaqali (polosali) kirish: WiMAX, WiFi, WiBro,
uyali (3G).
Simli kirish texnologiyalari quyidagicha tavsiflanadi. xDSL
texnologiyasi shahar telefon tarmog‗ining simli liniyalarida yuqori
tezlikli aloqa kanallari xosil qilish imkonini beradi. Bu xolda
erishilayotgan tezlik va uzatish sifati faqat avvallari optik tolali aloqa
liniyalarida mumkin bo‗lar edi. xDSL modemlar regeneratsiyali yoki
regeneratsiyasiz bitta yoki ikkita juftli simmetrik elektrik kabellar
bo‗yicha signallar oqimini uzatishga mo‗ljallangan. xDSL larning
quyidagi modifikatsiyalari mavjud:
- ADSL- Asymmetric Digital Subscriber Line;
- HDSL – High-bit-rate Digital Subscriber Line;
- SDSL – Single Pair Digital Subscriber Line;
-VDSL – Very High-bit-rate DSL
Optik kirish texnologiyalarini quyidagicha tavsiflash mumkin.
FTTH (Fiber To The Home). Bu termin 1990 yillar oxirgi
telekommunikatsiya ―bum‖i paytida paydo bo‗lgan va MDX
davlatlarida ―tola uyga‖ deb tarjima qilingan. FTTH ning g‗oyasida
ommaviy abonent va abonent qurilmasining arzonligiga urg‗u berilgan.
FTTH bilan birga FTTC /FTTB/ FTTP terminlar xam keng qo‗llaniladi.
FTTC (Fiber To The Curb) eng keng tarqalgan ma‘nosi, tola ―tugunga
(uzelga)‖ yoki raqamli aloqaning taqsimlash tuguniga, yoki kabelli
televideniening tuguniga deb tushuniladi. FTTB (Fiber To The
Building) – tola binoga. Buning potensial mijozlari – kompaniyalar-
provayderlar, aloqa va kabelli televidenie operatorlari. FTTB ning
xususiyati – oxirlanma qurilmaning arzon bo‗lishi shart emas, lekin
ko‗pchilik foydalanuvchilarni xizmat bilan ta‘minlashi shart. FTTB
qo‗llanishlarining asosiy mijozlari biznes mijozlar – aloqa
operatorlaridir, FTTB ning quvvati esa ko‗p sonli oddiy abonentlarga
etishi kerak. Agar kompaniya er uchastkasi, binolar guruxi, omborxona,
bitta bino, bitta ofis va boshqalarga egalik qilsa, bularning hammasi
Premises deyiladi. SHuning uchun FTTP ning ma‘nosi oddiy,
telekommunikatsiya biznesini optik tolali aloqa liniyasiga ulanishidir.
Simsiz kirish texnologiyalarini quyidagi operatorlar amalga
oshiradi, jumladan―O‗zbektelekom‖ AK, ―IST-Telekom‖, ―Buston‖
QK, ―Super iMAX‖ kompaniyalari. Simsiz kirish texnologiyalaridan
foydalanish ma‘lum afzalliklarga ega. Ularni qisqacha ko‗rib chiqamiz.
Wi-MAX dan foydalanish afzalliklari:
- abonent komplektining kompaktligi, uni ish stoliga joylashtirish
mumkin;
- uskunani o‗rnatish osonligi, o‗rnatish vaqti 10-20 daqiqadan
oshmaydi;
- abonent qurilmasidan foydalanishning osonligi;
- bazaviy stansiyaning bevosita ko‗rinishi bo‗lmaganda xam
ishonchli aloqa bo‗lishligi;
- kompleks xizmatlar olish imkoniyati – uskuna bir paytning
o‗zida, sifatni pasaytirmasdan, telefoniya xizmatlarini olishni, Internetga
kirishni va korporativ tarmoqlarni tashkil etishni ta‘minlaydi;
- xizmatning cheklangan mobilligi, ya‘ni kompaniya Wi-MAX
tarmog‗i qoplagan zonasidagi istalgan yangi joyga ko‗chib o‗tganda,
sozlanishlar saqlanadi va aloqa avvalgiday ishlaydi;
- installyasiyani arenda qilingan binoning ma‘muriyati bilan
kelishish kerak emas;
- xizmatga ulanish uchun sim tortish yoki devorlarni teshish lozim
bo‗lmaydi.
Wi-Fi dan foydalanish afzalliklari:
- tarmoqni kabel yotqizmasdan rivojlantirish mumkinligi, tarmoqni
rivojlantirish va kengaytirish narxini (qiymatini) kamaytirish mumkin.
Kabel yotqizish mumkin bo‗lmagan joyda, masalan binodan tashqarida
va tarixiy axamiyatga ega binolarda simsiz tarmoq xizmat ko‗rsatishi
mumkin;
- Wi-Fi qurilmalar telekommunikatsiya bozorida keng tarqalgan.
Xar xil ishlab chiqaruvchilarning qurilmalari esa servislarning bazaviy
satxida o‗zaro bog‗lanishi mumkin;
- Wi-Fi tarmoq roumingni qo‗llaydi, shuning uchun mizjoz
stansiyasi bitta kirish nuqtasidan ikkinchisiga o‗tib, muxitda xarakatda
bo‗lishi mumkin;
- Wi-Fi bu global standartlarning to‗plamidir. Uyali telefonlardan
farqli ravishda, Wi-Fi uskunasi dunyo bo‗yicha hamma mamlakatlarda
ishlashi mumkin.
Simsiz kirish texnologiya (Wi-Bro). Samsung kompaniyasi Wi-
MAX simsiz aloqa standarti uchun yangi echim topdi va uning asosida
uyali aloqa uchun xususiy Wi-Bro (Wireless Broadband keng mintaqali
(polosali) simsiz aloqa) standartini ishlab chiqdi. Samsung kompaniyasi
mutaxassislarining ta‘kidlashicha Wi-Bro ning WiMAX qurilmalari
bilan mosligi saqlanib qolgan, Wi-Bro adapterlari kam energiya
ta‘minotli bo‗lganligi sababli, ular bilan uyali telefonlarni jixozlash va
shuningdek ularni noutbuklarga joylashtirish rejalashtirilmoqda.
O‘zbekistonda mobil aloqaning rivojlanish tendensiyalari.
Mamlakatimizda mobil aloqa standartlarini joriy etilishi quyidagicha
bo‗ldi. 1991 yil (1G) – NMT-450 standarti, 1994 yil (1G) –
AMPS/DAMPS standarti, 1996 yil (2G) – GSM standarti, 2004 yil
(2,5G) – CDMA-1x standartlari (CDMA800, CDMA-450), 2009 yil
(3G) - CDMA-1x-2000 (CDMA800 EV-DO Rev A, CDMA-450 EV-
DO Rev A) standarti va (3G) – UMTS standarti joriy etilishi
rejalashtirilgan.
12.1-rasm. Keng polosali kirishning yillar davomida o‗zgarish
dinamikasi
Keng polosali kirishning yillar davomida o‗zgarish dinamikasi
12.1-rasmda keltirilgan. Rasm taxlili ―oxirgi milya‖ telekommunikatsiya
texnologiyalarini rivojlanish zamonaviy bosqichida mis simlardan
foydalanishga qiziqishlar kamayib borayotganini ko‗rsatadi. Mis
liniyalar o‗rniga optik tolali liniyalar va simsiz (mobil (uyali) va
WiMAX simsiz keng mintaqali kirish) texnologiyalar kirib kelyapti, ular
yaqin kelajakda ommaviy avjiga chiqishi mumkin. Mobil (uyali)
abonentlar 2010-2012 yillar avjiga etib so‗ngra kamayishi mumkin.
Xozirgi paytda O‗zbekiston respublikasida simsiz texnologiyalar,
shuningdek mobil va WiMAX simsiz keng mintaqali kirish
texnologiyalari keng joriy etilmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |
