Maktabgacha ta`lim


 Maktabgacha ta`lim muassasasilarda bolalar hayotiki tashkil etishning



Download 2,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/160
Sana15.09.2021
Hajmi2,1 Mb.
#175036
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   160
Bog'liq
Raxbarlikkitobipdf

10.1. Maktabgacha ta`lim muassasasilarda bolalar hayotiki tashkil etishning 
asosiy printsiplari 
 
Maktabgacha  ta`lim  muassasasisida  ta`lim  tizimidagi  boshqa  o’quv 
tarbiyaviy  muassasalaridan  bolalar  hayoti  va  tarbiyasini  o’ziga  xos  tashkil  etishi 
bilan ajralib turadi. 
Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning tarbiyasi maqsad va vazifalarini 
amalga  oshirish  ular  hayotini  tashkil  etishning  asosiy  xususiyatlarini  belgilab 
beradi. 
Yasli - maktabgacha ta`lim muassasasilarda bolalar hayotini tashkil etish har 
tomonlama tarbiyalash vazifalariga kompleks yondoshish asosida, ta`lim - tarbiya 
mazmuni, shakli va metodlari birligi asosida quriladi. 
Hayotni  tashkil  etish  bu  hayot  faoliyatining  asosiy  jarayonlarini  turli  yosh 
guruhlaridagi  bolalarning  yakka,  kichik  guruhlar  va  umumiy  guruhlar  shaklidagi 
faoliyati  va  ta`limini  maqsadga  muvofiq  joriy  etish,  birga  qo’shib  olib  borish, 
shuningdek,  har  bir  bolani  har  tomonlama  va  garmonik  tarbiyalash  hamda 
rivojlantirish uchun zarur sharoit yaratishdir. 
A.  S.  Makarenko  bola  hayotini  to’g’ri  tashkil  etishning  uning  tarbiyasi  va 
rivojlanishidagi  rolini  ta`kidlab  shunday  degan  edi:  «Tarbiyaviy  ishning  haqiqiy 
mohiyati  umuman,  sizning  bola  bilan  qo’rgan  suhbatlaringizda,  bolaga 
ko’rsatadigan  bevosita  ta`sirda  emas,  balki  oilangizning,  shaxsiy  va  ijtimoiy 
hayotimizning va hamda bola hayotining tashkil etilganligidadir». 
Hozirgi paytda maktabgacha ta`lim muassasasilarida o’quv - tarbiya jarayoni 
sifatini oshirish va bolalar hayotini tashkil etish zarurati vujudga keldi. 


 
102 
Bolalar  hayotini  tashkil  etish  va  sog’lomlashtirish  ishining  barcha 
bosqichlarida  bolalarning  yosh  guruhlaridagi  hayotini  tashkil  etish  takomillashib 
kelgan va bunga fiziologlar, psixologlar, pedagoglar, (E. I. Tixeeva, E. A. Flerina, 
A.  P.  Usova,  N.  M.  Shelovanov,  N.  M.  Aksarina  va  boshqalarning)  tadqiqotlari 
asos bo’lgan. Maktabgacha ta`lim pedagogikasi bolalar hayoti va faoliyatini tashkil 
etishning quyidagi umumiy    printsiplarini ishlab chiqqan: 
Bolalarning  har  bir  yosh  guruhidagi  birgalikdagi  hayot  tarzi.  Bu  printsip 
asosida  guruhdagi  barcha  bolalarni  har  tomonlama  rivojlantirish  va  ularni   
jamoachilik ruhida tarbiyalagani uchun bir xil sharoitni ta`minlash ko’zda to’tiladi. 
Guruhlarni komplektlashning yosh printsipi bolalarning har bir guruhida bir 
yoki  ikki  yoshning  bo’lishini  taqozo  etadi  va  ularning  yosh  xususiyatlarini    
hisobga    olgan holda ta`lim va tarbiya jarayonini ta`minlaydi. 
Guruhning  bolalarning  har  tomonlama  faoliyati  va  muloqoti  uchun  zarur 
moddiy muhitini yaratish. Bu printsipga ko’ra guruhlar xonalarini va maydonlarini 
pedagogik,  gigienik  va  estetik  talablarning  yagona  birligi  asosida  jihozlash  va 
obodonlashtirish  amalga      oshiriladi.  Turli  maqsadlardagi  keng  -  mo’l  xonalar, 
yosh  -  o’sish  me`yorlariga  muvofiq  yasalgan  muayyan  qolipdagi  mebellar,  ularni 
joylashtirish, o’yin va mashg’ulotlarga mo’ljallangan qurol va materiallarning rang 
- barangligi har bir yosh guruhi uchun bolalar imkoniyatlari va tarbiya vazifalarini 
hisobga olgan holda ko’zda tutiladi. 
Kun  tartibining  doimiyligi  va  yosh  xususiyatiga  bog’liqligi,  ilk  va 
maktabgacha ta`lim yoshda asosiy hayotiy faoliyat ritmi bir xil emas. Bolalarning 
o’z - o’zlarini tashkil etishdagi va xulqlaridagi nmkoniyatlari ham bir xil emas. Ilk 
yoshdagi birinchi va ikkinchi guruh bolalarining o’z xatti-harakatini idora etishdagi 
ixtiyoriy  qobiliyatining  mutlaqo  yo’qligi,  nochorligi  ular  hayotini  tashkil  etishda 
x.ar  bir  bolaga  parvarish  uchun  ko’p  vaqt  ajratish  zaruratini  keltirib  chiqaradi. 
YOsh  o’ta  borishi  bilan  paydo  bo’ladigan  mustaqillik,  o’z  xatti  -  harakatini 
o’zlashtirilayotgan  qoidalarga  muvofiq  idora  eta  olish  qobiliyati  asosiy  hayot 
faoliyatiga  ketadigan  vaqtni  qisqartiradi  va  bolalar  faolligini  rivojlantirishga 
yordam  beradi.  Kun  tartibini  bajarishda  o’z  -  o’zini  tashkil  eta  olish  ko’inkmasi 
tufayli mashg’ulotga, o’yinga, mehnatga vaqt qoladi. Har bir yosh guruhidagn kun 
tartibining  o’ziga  xosligi  umumiy  jihatni  ham,  kun  tartibi  jarayonlarining 
izchilligidagi barqarorlikni ham ko’zda tutadi. 
Bolalar  hayoti  -  bu  faqat  kattalarning  bo’lg’usi  hayotiga  taiyorgarlik  emas, 
bolalik  davri  bolalarni  qiziqtiradigaa  va  uni  zavqli  qiladigan,  ular  tomonidan 
ijtimoiy  tajribaning  o’zlashtirilishini  ta`minlaydigan  rang-barang  faoliyat  bilan 
qiziqarlidir. 
Turli faoliyat ko’rinishlarini (o’yin, mehnat, ta`lim) joriy etish: ularning kun 
tartibidagi  o’rni,  bolalarning  rivojlanish  darajasiga  ko’ra  bu  faoliyat  turlarini 
qo’shib va navbatlashtirib turish, bola shaxsining shakllanishidagi roli. 
Kun  mobaynida  o’yinlar,  mehnat  va  ta`lim  uchun  vaqt  ajratiladi.  Ularning 
maktabgacha  ta`lim  muassasasisidagi  turli  guruhlardagi  o’rni  bolalarning  yosh 
imkoniyatlariga  yakka  tarzda  yoki  guruh  bo’lib  harakat  qila  olish  ko’nikmasiga, 
bir-birlari  bilan  muloqotda  bo’la  olish  malakasiga  bog’liq.  O’yin  faoliyati  va 


 
103 
boshqa faoliyat turlarining asta - sekin kuchaya borishi ham ahamiyatga ega bo’la 
boradi. 
Yosh guruhlarida bolalar hayotini ular hayoti va sog’lig’iii muhofaza etishga  
yo’naltirilgan  holda  tashkil  etish.  Mazkur  printsip  asosida  yasli  -  maktabgacha 
ta`lim muassasasilardagi yosh guruhlari uchun xonalar ajratiladi, mebel va jihozlar 
tanlanadi,  qo’llanma  va  meteriallar  joylashtiriladi,  ovqat  tayyorlanadi,  chiniqish 
tizimi va kundalik harakat faoliyati joriy etiladi. Tarbiyachilar, enagalar va bolalar, 
shuningdek,  bolalar  o’rtasidagi  munosabatlarda    vazminlik,    olijanoblik, 
insonparvarlik  ruhi      hukm      suradi.  Ziddiyatlar  oldi      olinadi      va      odilona  hal 
etiladi,   bolalar   asabiylignning  payi   qirqiladi. 
Bolalar hayotini tashkil etishda estetik talablarga rioya qilish  ulardan  faqat 
xonalarni    jihozlashda    foydalanishni  emas,  balki  pedagogik  jarayonda 
foydalanishni ham ko’zda tutadi. 

Download 2,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   160




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish