Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

Мулоқот атамаси фалсафий, ижтимоий, психологик ва педагогик моҳияти 
жиҳатидан илмий талқин этилиб, шахснинг ижтимоий муносабатларга киришиши 
натижасида атрофдаги инсонлар билан илмий, маиший, маданий, маънавий, руҳий алоқа 
ўрнатиш жараёни деб ифодаланади. 
Узлуксиз таълим тизимида педагогнинг ўқувчилар ва талабалар билан ўзаро мулоқоти 
ўзига хос хусусиятга эга ва унинг бир қатор специфик жиҳатлари мавжуд. 
Педагог ўз фаолияти давомида фақат алоҳида бир ўқувчи шахси билан иш олиб 
бормасдан, балки ўз тажрибасида ўқувчиларни бирлаштирган турли хилдаги гуруҳлар, 
жамоа, оила билан бирга иш олиб боришига тўғри келади. Шу муносабат билан ўқитувчи 
гуруҳлар ва жамоаларнинг асосий ижтимоий психологик қонуниятларни билиши шарт. 
Педагог ўқув тарбия жараёнида ўқувчилар билан мулоқотда аниқ мақсадга қаратилган 
ишларни амалга ошириши лозим. Улар билан муносабатда ҳурмат ва ишончга эга бўлиши 
диққатга сазовордир. Ўқувчига қўйиладиган талаб, илтимоси, буйруқ оҳангина бўлмай, 
балки уларнинг маънавий сифатларини шакллантиришга қаратилган ьўлиши зарур. 
Педагогик мулоқотнинг ўзига хос хусусиятлари шундаки, унда таълим-тарбия 
вазифаларини амалга ошириш жарёнида тарбияланувчилар ҳаётидаги ўзгаришларни 
эътиборга олишни тақозо қилади. Ҳар бир педагог ўқувчи талабларга хилма-хил тусда 
таъсир кўрсатади. Ўқитувчи ўз таъсирини ўқувчилар, талабаларга ўтказа билиш қобилиятига 
эга бўлиши зарур. 
Ўқитувчи муносабатининг тартиби ўқувчиларга дарснинг бошидан бошлаб то дарс 
тугагунга қадар бўладиган жарёнда амалга ошириши ўз самарасини беради. 
Ўқитувчи ўқувчиларга ширинсуханлик билан яхши муносабатда бўлиши натижаси 
ўқувчилар яхши тарбия топади. Ота-онага, ёрубиродарларига бўлган муносабатларини 
талқин қилиб берадилар. Улардан ибрат оладилар. Ўқитувчиларнинг муносабати орқали 
ўқувчилардан катта-катта фан арбоблари чиқиши мумкин. 
Педагогик мулоқотлар – вазмин, ихтилофсиз ҳамкорлик. Модомики, шундай экан, у 
ўзаро зиддиятларни бартараф этиш билан, эҳтиёжлар, ҳиссиётлар, фикрлар, интилишлар, 
мақсадларнинг доимо юзага келувчи номувофиқлиги билан алоқадордир. 
Шу боис педагогик мулоқотларни ўрнатишда унинг ўзига хос хусусиятларига 
эътибор қаратиш муҳимдир. Бу аввало педагогик мулоқот маданиятини эгаллаш билан 
самарали натижаларни таъминлайди. 

---

151 
Педагогик мулоқот маданияти умумий маданиятнинг намоён бўлишидир. 
Маданият фаолият жараёни ва натижаси ўлароқ субъектнинг дунё объектларини 
ўзлаштира боришдаги барча хатти-ҳаракатларини қамраб олувчи социал ҳодисани 
билдиради. Маданият инсон яратган, шунингдек, қандай восита ва метод билан яратган 
барча ҳодисаларни ўзида бирлаштиради. 
Педагогик маданият бир қатор тизим ҳосил қилувчи унсурларга эга. Уларга 
қуйидагилар киради: