O’zbekiston Oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligi Toshkent davlat sharqshunoslik instituti

SAVOLLAR 
 
1.  
Predikativ munosabat  deb nimaga aytiladi? 
2.  
Gap deb nimaga aytiladi? 
3.  
Arab nahvshunoslarining gapga bergan ta’riflarini aytib bering. 
4.  
Qanday gaplar fe’liy gaplar deyiladi? 
5.  
Ismiy gapning ta’rifini aytib bering. 
 
 
TAYANCh IBORALAR 
 
1.  
Predikativlik. Predikat 
2.  
Gap kompanentlari 
3.  
Gap  
4.  
Ismiy gap 
5.  
Fe’liy gap 
 
ADABIYOTLAR 
 
1.  
M.I Steplin-Kamenskiy. O predikativnosti. L., 1956. str. 133. 
2.  
I.A. Sizova. «Chto takoe sintaksis» M., 1966 g. str.9. 
3.  
A.M Muhin. Funktsionaln’y analiz sintaksicheskih elementov. M-L., 1964. str 
251. 
4.  
Mahmud az-Zamaxshariy «al-Unmuzaj» Q. 1901 g. str3. 

---

 
 
 
132
 
 
 
12.2. SODDA GAP TURLARI. YIG’IQ VA YOYIQ GAPLAR 
 
REJA: 
1.  Sodda gap haqida tushuncha. 
2.  Sodda yig’iq gap. 
3.  Sodda yoyiq gap. 
 
 
Sodda  gap  deb  gapning  bosh  va  ikkinchi  darajali  bo’laklardan  iborat  bo’lgan 
gaplarga aytiladi. Sodda gaplar ikki hil bo’ladi.  
1.  
Yig’iq  
2.  
Yoyiq 
 
Yiqiq  sodda  gaplar  ega  va  kesimdan  tashkil  topgan  bo’ladi.  Gapdagi  so’zlar 
bir-biri  bilan  o’zaro  boqlangan  bo’lib  bu  so’zlarning  har  biri  gap  tarkibida  biror 
grammatik vazifani bajaradi. Gap bo’laklari gapni tashkil qilish roliga qarab ikki hil 
bo’ladi.  Bosh  bo’laklar  va  ikkinchi  darajali  bo’laklar.  Yiqiq  sodda  gapda  bosh 
bo’laklar ishtirok etadi.  
Masalan:  
                               بلاط  يرك - Karim studentdir. 
 
Sodda  yoyiq  gapda  esa,  gapning  bosh  bo’laklari  o’ziga  moslashgan 
aniqlovchilar  olib  kelishi  mumkin.  Moslashgan  aniqlovchilarning  soni  bir  nechta 
bo’ladi. 
Masalan: 
 دهتمَ بلاطلا اذه
                        
         - Bu student tirishqoqdir  
     
                     ادج دهتمَ بلاطلا اذه     - Bu student juda tirishqoqdir. 
                     ادج دهتمَ ديدلجا بلاطلا اذه  - Bu yangi student juda tirishqoqdir. 
Ularning joylashish  tartibi  umumiy  koida  asosida  buladi. Ular mazmuniga  ko’ra  
darak gap , so’roq gap  va  undov  gap  bo’lishi  mumkin.