O ’zbekiston respublikasi oliy va o ’rta maxsus ta’lim vazirligi

Shu sababli qulay transport magistrallarining mavjudligi mashinasozlik 

tarmoqlarini joylashtirishda albatta hisobga olinadi. 

 

 

 

Mashinasozlik  mahsuloti  murakkab  dastgohlardan  malakali 

mehnat  evaziga  qimmatbaho  mahsulot  beradi.  O

’rta  hisobda  olganda 

mashinaning  tannarxi  shu  mashina  yasashga  sarflangan  xomashyo-

metall tannarxidan yuzlab marta ortiq bo

’ladi. 

 

Shu sababli mashinasozlikni joylashtirishda malakali ishchi va ilmiy-texnik 

kadrlar miqdorining  yetarli bo

’lishi ham hisobga olinadi. 

 

 

 

Mashinasozlikning  turli  tarmoqlari  bir  xil  miqdorda  metall 

ishlatmaydi.  Agar  bir  dona  mashinani  yasash  uchun  ko

’p  metall  (yoki 

boshqa ko

’p material) kerak bo’lsa, bunday mashinasozlikni ko’p metall 

yoki  ko

’p material talab qiluvchi mashinasozlik deyiladi. Masalan, kon 

va  metallurgiya  asbob-uskunalari,  temiryo

’l  vagonlari  ishlab  chiqarish 

bunga misol bo

’ladi. 

 

Shu  sababli  mashinasozlik  korxonalarini  joylashtirishda  iste

’molchining  

yaqinligi va metallurgiya bazasi ham hisobga olinadi. 

 

Shunday  qilib,  sarf  qilinadigan  material  va  malakali  mehnat 

miqdori,  shuningdek,  xomashyo  hamda  tayyor  mashinalarni  tashish 

sharoiti  mashinasozlik  zavodlarini  transport  magistrallari,  malakali 

---

kadrlar,  iste

’molchilar  va  yirik  metallurgiya  korxonalari  mavjud 

yerlarda joylashtirish tamoyillarini belgilab beradi. 

 

 

Mashinasozlik  majmuasi-  iqtisodiyotning  barcha  sohalari  uchun 

mashina va asboblar ishlab chiqaruvchi, aholini televizor, muzlatkich  

singari  iste

’mol  buyumlari  bilan  ta’minlovchi  sanoat  tarmoqlari 

uyg

’unligidir. 

 

Mashinasozlik 

– sanoati 1913-yillarda sanoat mahsuloti 1% tashkil 

etgan bo

’lgan bo’lsa temir yo’l mashinalar ta’lim uskunalarni ta’mirlash 

sanoati  hissasiga  to

’g’ri  keladi.  Sanoat  davrida  juda  tez  rivojlana 

boshlanadi. 

M-n:  1940-1975  yillar  orasida  O

’zbekiston  sanoat  yalpi  sanoati 

mahsuldorligi  13  marta  oshgan  bo

’lsa  mashina  sanoatida  587  marta 

oshdi. 

 

O

’zbekiston  mashinasozligi  datslabki  yirik  korxonalari  TTZ, 

Ekskavator 

ta

’mirlash  zavodi,  Samarqand  Qishloq  Xo’jaligi 

Mashinalarini Ta

’mirlash zavodi, Andijon Kommunal zavodi bor edi. 

 

Urush vaqtida Aviatsiya zavodi, Korborum zavodi, Podyomnik va 

Obrazev 

zavodi, 

Krasnooksa 

zavodi 

ko

’chirilib  keltirilgan 

O

’zbekistonga. 

 

O

’zbekiston  mashinasozlikligining  xalqaro  miqyosidagi  o’rni 

paxtachilik  majmui  bilan  bog

’liq  va  unga  xizmat  qiluvchi  tarmoqlar 

belgilaydi.  Respublika  mashinasozligi  45%  paxtachilik  majmui  bilan 

bog

’liqdir. Paxtachilik majmui bilan bog’liq mashinasozlik tarmog’i ham 

3 guruhga bo

’linadi. 

1.  Paxtachilik  majmui  mexanizatsiyalashgan  usulda  xizmat 

qiladigan mashina va uskunalar ishlab chiqarish. 

2.  Irrigatsiya miliratsiya mashina tarmog’i. 

3.  Paxtani  qayta  ishlash  nilan  bog’liq  mashinasozlik  tarmoqlari 

(to

’qimachilik,  paxta  tozalash  sanoati,  yengil  oziq-ovqat 

sanoati unsur uskunalar ishlab chiqarish).