1 curxondaryo viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayy

7-SINF BIOLOGIYA (ZOOLOGIYA) 

1-LABORATORIYA MASHG`ULOTI 

Mavzu:Tufelkaning tuzilishi.Harakatlanishi va ta’sirlanishini o`rganish. 

Maqsad:Infuzoriya  tufelkani  mikropreparat  orqali  o`rganish,  bir  hujayrali 

hayvonlarning  tuzilishi  va  hayot  tarzi,  harakatlanishini  kuzatish,  mustaqil 

mikropreparat tayyorlash va mikroskop bilan ishlash ko’nikmalarini rivojlantirish, 

oddiy  amyoba,  yashil  evglena  va  infuzoriya  tufelkasining  hujayraviy  tuzilishini 

o`zaro taqqoslash. 

Kerakli jihozlar: O`quv laboratoriya mikroskopi, preparoval to`plam (pinset, 

skalpel,  preparoval  nina),  polipropilen  o`lchov  idishlar  to`plami,  buyum  oynasi, 

qoplag`ich oyna, filtr qog`ozi, tomizgich, petri kosachasi, biologiya xonalari uchun 

kimyoviy reakivlar to`plami (sirka  kislota, osh tuzi), infuzoriya tufelkasi kulturasi. 

Ishni bajarish tartibi: 

1.Mikroskop ish holatiga keltiriladi.Buning uchun mikroskop stol chetidan 3-

4 sm uzoqlikda, shtativga qaratib joylashtiriladi. 

2.Pichan 

ivitmasi 

kulturasidan 

infuzoriya 

tufelkasi 

vaqtinchalik 

mikropreparati tayyorlanadi. 

3.Infuzoriya tufelkasi kulturasi oldindan tayyorlab olinadi. 

4.  Buyum  oynasiga  tomizgich  yordamida  tayyorlangan  kulturadan  bir-ikki 

tomchi olib tomiziladi va qoplag’ich oyna bilan yopiladi,chetidagi ortiqcha suv filtr 

qog’ozi yordamida shimdirib olinadi. 

5.Tayyorlanagan  vaqtinchalik  mikropreparat  buyum  stolchasiga  qo`yiladi  va 

mikroskopda kuzatiladi. 

6.  Kuzatishlar  davomida  infuzoriya  tufelkasining  tana  shakli,og’iz  oldi 

chuqurchasi o`rganiladi, harakatlari kuzatilib, uning katta va kichik yadrosi, ovqat 

hazm  qilish  va  qisqaruvchi  vakuolalari  aniqlanadi,  kuzatishlardan  so`ng  daftarga 

infuzoriya  tufelkasining  tuzilishi  chiziladi,  kuzatilgan  tana  qismlarining  nomlari 

yozib qo`yiladi. 

---

55 

 

7. Buyum oynasidagi tufelkali pichan ivitmasi tomchisiga sirka kislotasi yoki 

osh  tuzining  eritmasidan  bir  tomchi  tomiziladi,  tomchi  buyum  oynasi  bilan 

yopiladi  va  mikroskopning    katta  obyektivida    kuzatiladi,  tufelka  tanasidan  otilib 

chiqayotgan kuyduruvchi tanachalari topiladi va tuzilishi o`rganiladi.