Mavzu: Nerv- muskul preparatini tayyorlash. Reja

Dumg'aza chigali qisqa tarmoqlar — plexus sacralis V bel segmentining oldingi tarmog'i 

dumg'aza va dum segmentlarining oldingi tarmoqlaridan hosil bo'ladi. Chigaldan qisqa va uzun 

tarmoqlar ajraladi.Qisqa tarmoqlar:1.Rami muscularis — harakatlantiruvchi tolalardan hosil 

bo'lib, chanoqning ichki guruh mushaklar: m. piriformis; m. obturatorius internus; m. m. gemelli; 

m. quadratus femoris; m. levator ani; m. coccygeus larni innervatsiya etadi. Har bir mushak 

uchun alohida tarmoq chiqib, va u n.musculi obturatorii interni, n. musculi piriformis, n.musculi 

quadrati femoris deb ataladi.2. N. gluteus superior — harakatlantiruvchi nerv tolasidan hosil 

bo'ladi. Bu nerv chanoqdan foramen suprapiriforme teshigi orqali chiqib, dumba mushaklari: m. 

gluteus medius, m. gluteus minimus hamda sondagi m. tensor fasciae latae larni innervatsiya 

etadi.3. N. gluteus inferior dumbaning ostki nervi chanog'idan foramen infrapiriforme teshigi 

orqali o'tadi. U dumbaning katta mushagi — m. gluteus maximus va chanoq-son bo'g'imi 

kapsulasini innervatsiya etadi.4. N. pudendus — aralash nerv tolalarini saqlaydigan bu nerv 

chanoqdan foramen infrapiriforme teshigi orqali chiqadi. So'ngra n. pudendus kichik o'tirg'ich 

teshigi — foramen ischiadicum minor orqali kichik chanoq bo'shlig'iga qaytib kiradi va oraliq 

mushaklari orasida tarqaladi. Bu nervning harakat tarmoqlari m. sphincter ani externus, m. 

ischiocavernosus, m.bulbospongiosus, m. transversus perinei superficialis, m. transversus perinei 

profundus, m. sphicter urethrae mushaklarini innervatsiya etadi. N.pudendus ning sezuvchi 

tolalari esa to‘g‘ri ichak tashqi teshigi atrofidagi terida, yorg'oq terisida, tashqi jinsiy a’zo 

terilarida tarqaladi. N. pudendus dan quyidagi tarmoqlar ajraladi:a) n.n. anales inferiores — 

chiqaruv teshigining pastki nervlari;b) n.n. rectales inferiores — to‘g‘ri ichakning pastki 

nervlari;d) n.n. perineales — oraliq nervlardan mushaklarga — r.r. musculares; erkaklarda 

yorg'oq terisiga — n.n scrotales posteriores, ayollarda uyatli lablarga — n.n. Iabiales posteriores, 

erkaklarda — n.dorsalis penis, ayollarda — n. dorsalis clitoridis tarmoqlari ajraladi.Dumg'aza 

chigalining uzun tarmoqlari.1. N. cutaneus femoris posterior — sonning orqa soha terisini 

innervatsiya qiladi. Bu nerv sezuvchi tarmoqlardan hosil bo'ladi. Chanoq sohasidan foramen 

infrapiriforme teshigi orqali o'tadi. Bu nervda dumbaning pastki terisiga — n.n. clunium 

inferiores, va oraliq terisiga — r.r. perineales shoxlari ajraladi.2. N. ischiadicus — o‘tirg‘ich 

nervi. Bu nerv chanoq bo‘shlig‘idan foramen infrapiriforme teshigi orqali chiqadi. U sonning 

orqa guruh mushaklari orasidan yo'nalib, tizza osti chuqurchasi sohasida ikki tarmoqqa ajraladi: 

I) katta boldir nervi — n. tibialis; 2) umumiy kichik boldir nervi — n. peroneus communis.