Parrandachilik xo‘jaliklarini mexanizatsiyalashtirish. Mechanization of poultry farms

1.5. M ashing apparat, agregat, moslama, 
qurilma va mashinalar tizimi to‘g‘risida 
tayanch tushunchalar
M ashina  deb  energiya,  material  yoki  m aium otlam i  o‘zgartirish 
uchun  aniq yo‘naltirilgan harakatlarni  bajaruvchi  bir qancha mexanizm­
lar birikmasiga aytiladi.
Umumiy holda har bir mashina uch qismdan tuzilgan boiadi: dviga­
tel -  mexanik energiya manbayi; uzatish mexanizmi -  energiya (harakat)- 
ni  dvigateldan  ishchi  organga uzatadi;  ish bajaruvchi  mashina  yoki  qu­
rilma o‘zining ishchi organlari yordamida foydali  ish bajaradi.
Mashinalar  asosiy  vazifasiga  ko‘ra  uch  turga  boiinadi:  energetik, 
ishchi, informatsion.
Energetik mashinalar turli energiyani mexanik energiyaga o‘zgartirish 
uchun  xizmat  qiladi.  Bunday  mashinalarga  elektr  dvigateli,  ichki  yonuv 
dvigateli, turbina, bug1  mashinalari  va boshqalar kiradi.
Ishchi mashinalar texnologik va transport mashinalariga boiinadi.
Texnologik  mashinalarda  material  sifatida  ishlov beriluvchi  predmet 
(mehnat  obyekti)  tushuniladi  va u  qattiq,  suyuq va gaz holatida b o iish i 
mumkin.  Bunday  mashinalarda  materialning  shakli,  xossasi  va  holati 
o'zgartiriladi.  Texnologik  mashinalarga  metallga  ishlov  beruvchi 
stanoklar, kombaynlar, to‘quv dastgohlari va boshqalar kiradi.
Transport  mashinalari  materiali  sifatida  ko‘chiriluvchi  predmet 
tushuniladi  va  uning  faqat  holati  o ‘zgartiriladi.  Transport  mashinalariga
23

---

avtomob>Har’  teplovozlar,  samolyotlar,  vertolyotlar,  yuk  ko‘targichlar, 
tranSp0rty°rlar va boshqalar kiradi.
Informatsi°n  mashinalar  m aiumotlami  qayta  o ‘zgartirish  uchun 
moijaHan§an-
Saiioq  yoki  hisoblash  mashinalari  sonlar  ko‘rinishida  tasvirlangan 
m a ’l u m o t l a m i  
beradi  (arifmometr,  mexanik  integi'ator  va  boshq.).  Elek- 
tron  hisoblash  mashinalari  aslida  mashina  emas,  chunki  unda  mexanik 
harakatlar faqat yordamchi operatsiyalami bajarish uchun xizmat qiladi.
Mashina-avtomat  yoki  avtomatda  energiya,  materiallar,  infor- 
matsiyalardagi  barcha  o ‘zgarishlar  odamning  ishtirokisiz  bajariladi. 
0 ‘zaro  ketma-ket  bog‘langan  va  aniq  texnologik  jarayonni  bajarishga 
moijallangan  mashina-avtomatlar  majmuyi  avtomatik  liniyani  tashkil 
qiladi.  Mashina va ayniqsa mashina-avtomat to‘g‘ri qoilanilganda inson 
mehnatini yengillashtiradi, ish unumdorligini oshiradi va ish jarayonining 
yuqori sifatda bajarilishini ta’minlaydi.
Agregat -  bir necha mashina, qurilma va apparatlarning  uzluksiz  ish 
jarayoni samaradorligini oshirish maqsadida bir butun qilib bogianishi.
Odatda chorvachilikda qoilaniladigan agregatlar  (vitaminli  o ‘t unini 
tayyorlovchi  AVM  turidagi  va  boshqalar)  avtomatik  elementlar  bilan 
jihozlangan.  Katta  ish  unumdorligiga  ega  va  yuqori  malakali  xizmat 
ko‘rsatishni talab etadi.
Qurilma agregat kabi bir necha mashina, moslama va apparatlarning 
m a’lum  vazifasini  bajarishga  moijallangan  o ‘zaro  birikmasidan  iborat 
boiadi.  Qurilmaning barcha mashina  va moslamalari  ko‘p  hollarda bitta 
fundamentga (poydevor) o‘matiladi.
Parrandachilikda  tuxam  yigishtirish  qurilmalari,  turli  tipdagi  dez­
infeksiyalovchi ishlov beruvchi qurilmalari va boshqalar qoilaniladi.