Fanning o’quv dasturi Oliy va o’rta maxsus, kasb-hunar ta`limi o’quv-uslubiy birlashmalari


Temirning so’rilishiga ta'sir qiluvchi moddalar



Download 3,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet77/410
Sana11.09.2021
Hajmi3,06 Mb.
#172043
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   410
Bog'liq
gematologiya

                          Temirning so’rilishiga ta'sir qiluvchi moddalar 
So’rilishini kuchaytiruvchilar:                                 So’rilishini tormozlovchilar:      
   Askorbin kislota                                                        Choy taninlari     
   Fruktoza                                                                    Antatsid preparatlar 
   Sorbit                                                                         Enterosorbentlar 
   Yantar kislota                                                            Karbonit   
   Alkogol                                                                      Oksalat 
   Organik kislota( limon,olma,uzum)                          Fosfat 
   Apelsin soki                                                               Sut      
   Hayvon oqsillari(balik,gusht)                                    O’simlik tolalari 
  Aminokislotalar(gistidin,lizin,sistein)                        Kaltsiy tuzlari. 
 
Organizmning  temirga  ehtiyojining  kamayishi,  uning  plazmaga  o’tishi  susayishiga,  enterotsitlarda 
ferritin  ko‘rinishida  yig’ilishiga  sabab  bo‘ladi.  Organizmning  temirga  ehtiyojining 
oshishi,zapasining  kamayishi,  plazmaga  o’tishining  ortishi  va  ferritin  ko‘rinishida  enterotsitlarda 
yig’ilishi  kamayadi.  Ichakda  temirning  so’rilishi,  depo  holida  saqlanishi  va  ingichka  ichakning 
shilliq  qavatida  mukoz  transferin,  ferritin  ko‘rinishida  yig’ilishlar  bir-biri  bilan  bog‘liq.  Temir 
plazmenli  transferin  kompleksi  tarkibida  qonda  sirkulyatsiya  qiladi.  Transferin  B-globulin 
fraksiyasiga  kiruvchi  oqsil  bo‘lib,  u  ko’proq  jigarda,  kamroq  limfoid  to’qimalarda,  sut  bezida, 
tuxumdonda  sintezlanadi.  Transferin  sintezi    gamma-interferon,interleykin  1-2-6  va  o’sma 
hujayralarini 
nekrozlovchi 
alfa 
faktorlari 
tomonidan 
stimullanadi. 
Transferin 
temirni 
enterotsitlardan  olib,    suyak  ko’migidagi  eritrokariotsit  retseptorlarga  beradi.  Bir  molekula 
transferin  2  atom  Fe  saqlaydi.  Suyak  ko’migiga  tashilgan  temir  eritrokariotsitlar  membranasiga 


69 
 
endotsitoz yo’li bilan o’tadi.Mitoxondriyaga kirgandan so’ng u protoporfirin bilan birikadi va gem 
sintezida  ishtirok  etadi.  O’zining  temirini  bergan  transferin  qayta  temir  tashilishi  uchun  jalb 
qilinadi.     
 
                                    Transferin funksiyasi: 
        1-Temirni tashish (ingichka ichak shilliq qavatidan,depodan) 
        2-Gem sintezida ishtirok etmagan temirni depoga olib borish. 
        3-T-limfotsitlar mitogen proliferatsiyasida va immun sistema ishini 
                 regulyatsiyasida    qatnashadi. 
        4-O’smalarga qarshi immunitetda ishtirok etadi. 
        5-Organizm immunologik reaktivligini namoyon qiladi. 
Temirning  eritropoez  uchun  sarflanishi  sutka  davomida  25  mg  ni  tashqil  etadi.  Bundan  kelib 
chiqadiki,  gemopoezda  taloqda  parchalangan  eritrotsitlardagi  temir  sarflanadi.  Temir  organizmda 
ferritin  va  gemosiderin  oqsillari    tarkibida  saqlanadi.Ferritin-  suvda  eruvchi  glikoproteinli 
kopmleks, markazida temir, tashqi qavati apoferritinli oqsil bilan qoplangan. Ferritin ko’proq jigar, 
taloq, suyak ko’migi,eritrotsit,qon zardobidagi makrofaglarda  aniqlangan. Qondagi ferritin miqdori 
depodagi  temir miqdorini  qanchaligini bildiradi.Gemosiderin-suvda kam eruvchi,  ferritindan ko’ra 
temirnig  yuqori  Qonsentratsiyasini  o’zida  saqlovchi  apoferritini  yo’q  oqsil.Gemosiderin  suyak 
ko’migi,taloq va jigarning  Kupfer hujayralarida saqlanadi.  
                                     
                               Temirning fiziologik yo’qotilishi 
  Erkak va ayol organizmida temir quyidagi yo’llar orqali yo’qotiladi: 
Axlat bilan; 
Teri epiteliysi bilan
Siydik bilan. 
   Yuqoridagi yo’llar orqali temir sutka davomida 1 mg gacha yo’qotiladi.Ayollarda bundan tashqari 
ortiqcha yo’qotilish(menstruatsiya,homiladorlik, tug’ruq jarayoni, laktatsiya) bo‘ladi. 

Download 3,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   410




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish