Молиявий лизинг хисоби. Молиявий лизинг объект-ларни бир йилдан
ортик муддатга, келгусида сотиб олиш ёки кайтариб бериш шарти билан
фойдаланишга беришни кузда тутади. Молиявий лизинёнинг мохияти
мулкни булиб-булиб тулаш асосида сотиб олишни ифо-далайди ва товар
кредити шаклига эга булади. Бунга лизинг муддати давомида лизинг
берувчининг барча харажатларини тулик коплашга етарли булган ва унга
фойда келтиришни таъминлайдиган лизинг туловлари йигиндисини кузда
тутган шартномалар киради.
Лизинг тулови лизинг объекти кийматини, мулкни сугурталаш
харажатларини ва кредит учун лизинг (фоиз) ставкасини уз ичига
киритган суммани ташкил этади. Лизинг олувчи лизинг мулкини актив
таркибида хисобга олади, лизинг буйича карзлар эса маж-буриятлар деб
хисобланади.
Лизинг берувчи компанияда лизинг муомалаларини хисобга олиш. Бозор
иктисодиёти шароитида лизинг муносабатларини карор топтиришда лизинг
компанияларининг урни нихоятда каттадир. Лизинг компаниялари лизинг
мулкини сотиб олиш билан боглик харажатлар 0800—"Капитал
куйилмалар" хисобварагида акс эттиради. Лизинг мулкини сотиб олиш
лизинг компаниясининг уз маблаглари ва карзга олинган маблаглагри
хисобидан амалга оширилади.
Лизинг
компаниясининг
бухгалтериясида
лизинг
муомалалари
куйидагича акс эттирилади:
www.qmii.uz/e-lib
62
- лизинг
компанияси
лизинг
мулкини
сотиб
олди:
Д-т 08—хисобваракнинг тегишли хисобвараги;
К-т 6010—"Мол етказиб берувчи ва пудратчиларга туланадиган счётлар".
- сотиб
олинган
асосий
воситалар
киймати
туланди:
Д-т 6010—"Мол етказиб берувчи ва пудратчиларга туланадиган
счётлар";
К-т 5110—"Хисоб-китоб счёти".
- лизинг объекти асосий воситалар таркибига киритилди:
Д-т 01—хисобваракнинг тегишли хисобвараги;
К-т 08—хисобваракнинг тегишли хисобвараги.
Лизинг муомалаларини амалга оширишда лизинг берувчи компанияда
куйидаги операциялар амалга оширилади:
- молиявий лизинг буйича асосий воситалар объекти ижарага берилганида
шартнома кийматига куйидагича проводка берилади:
а) лизинг суммасининг жорий йилда олинадиган кисмига:
Д-т 4810—"Молияланадиган лизинг буйича олинадиган жорий туловлар";
К-т 9210—"Асосий воситаларнинг сотилиши ва бошкача чикиб кетиши";
б) ижара муддатининг келгуси йилларида олинадиган кисмига:
Д-т 0920—"Молияланадиган лизинг буйича олинадиган туловлар";
К-т 9210—"Асосий воситаларнинг сотилиши ва бош-кача чикиб кетиши".
Молиявий лизинг буйича ижарага берилган объектнинг баланс киймати
хисобдан чикарилганида куйидагича проводка берилади:
Д-т 9210—"Асосий воситаларнинг сотилиши ва бош-кача чикиб кетиши";
К-т 01—Асосий воситаларни хисобга олувчи тегишли хисобвараклар.
ККС хисобланганида куйидагича проводка берилади:
Д-т 9210—"Асосий воситаларнинг сотилиши ва бош-кача чикиб кетиши";
К-т 6410—"Бюджетга туловлар буйича карзлар".
Ижара хаки олинганида куйидагича проводка бе-рилади:
Д-т 5110—"Хисоб-китоб счёти";
К-т 4810—"Молияланадиган лизинг буйича олина-диган жорий
туловлар".
Лизинг берувчи хар йилнинг бошида жорий йил буйича олинадиган
лизинг туловлари суммасига куйидагича проводка беради:
- олинадиган ижара хаки суммасига:
Д-т 4810—"Молияланадиган лизинг буйича олинадиган жорий туловлар";
К-т 0920—"Молияланадиган лизинг буйича олина-диган туловлар";
- жорий
йилда
даромадга
утказиладиган
кисмига:
Д-т 7290—"Бошка муддати узайтирилган мажбуриятлар";
К-т 6230—"Муддати узайтирилган даромад" — жорий кисми;
Ижара хаки олинганида куйидагича езув килинади:
Д-т 5110—"Хисоб-китоб счёти";
К-т 4810—" Молияланадиган лизинг буйича олинадиган жорий
туловлар".
www.qmii.uz/e-lib
63
Молиявий лизинг буйича берилган объектнинг лизинг олувчи билан
келишилган киймати ва унинг баланс киймати орасидаги фарк сумманинг
жорий кисмига куйидагича проводка берилади:
Д-т 6230—"Муддати узайтирилган даромад" — жорий кисми;
К-т 9550—"Молияланадиган лизинг буйича даромадлар".
Молиявий лизинг шартномасига кура лизинг олув-чилар ижарага
олинган мулкнинг кийматидан 15% микдорида уз маблаглари хисобидан
бунак тулашлари мумкин. Лизинг берувчининг балансида олинган бунак
суммасига куйидагича проводка берилади:
Д-т 5110—"Хисоб-китоб счёти";
К-т 6390—"Бошка олинган бунаклар".
Бунак суммаси туланадиган ижара хаки суммаси-дан ушлаб колинса
куйидагича проводка берилади:
Д-т 6390—"Бошка олинган бунаклар";
К-т 4810—"Молияланадиган лизннг буйича олинадиган жорий туловлар".
Лизинг олувчи балансида лизинг муомалаларини хисобга олиш.
Лизинг олувчи корхонада лизинг муомалаларини хисобга олиш тартиби
билан юкорида кел-тирилган мисол оркали танишиб чикамиз:
- транспорт
воситасининг
шартнома
бахосидан
15% — 240000 сум бунак утказиб берилди:
Д-т 4310—"ТМКдар учун мол етказиб берувчилар ва ётудратчиларга
берилган бунаклар" — 240000 сум; К-т 5110-"Хисоб-китоб счёти" - 240000
сум;
Д-т 0310—"Молияланадиган лизинг шартномаси буйича олинган асосий
воситалар" — 1600000 сум;
К-т 7910—"Туланадиган молиявий лизинг"нинг узок муддатли кисми —
1600000 сум;
- йил бошида жорий йилда туланадиган лизинг туловлари суммасига
— 320000 сум:
Д-т 7910—"Туланадиган молиявий лизинг"нинг узок муддатли кисми —
320000 сум;
К-т 6910—"Туланадиган лизинг"нинг жорий кисми — 320000 сум;
- лизинг шартномаси буйича олинган транспорт воситасининг биринчи
йилги асосий туланмаси суммасидан олдин берилган 240000 сум бунак
суммаси ушланиб, колган 80000 сум хисоб-китоб счётидан утказиб
берилди:
Д-т 6910—"Туланадиган лизинг"нинг жорий кисми — 320000 сум;
К-т 4310—"ТМКдар учун мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга
берилган бунаклар" — 240000 сум;
К-т 5110-"Хисоб-китоб счёти" - 80000 сум;
- транспорт воситасининг шартнома кийматидан биринчи йили
туланадиган фоиз хисобланди — 80000 сум:
Д-т 9610—"Фоизлар куринишидаги харажатлар" —80000 сум;
К-т 6920—"Туланадиган фоизлар" — 80000 сум;
www.qmii.uz/e-lib
64
- хисобланган фоиз суммаси хисоб-китоб счётидан утказиб берилди —
80000 сум:
Д-т 6920—"Туланадиган фоизлар" — 80000 сум; К-т 5110-"Хисоб-китоб
счёти" - 80000 сум;
Лизииг объектини сотувчи корхонадаги бухгалтерия хисоби. Лизинг
объектини сотувчи корхона лизинг ком-панияси билан олиб бориладиган
хисоб-китобни ку1й-йидагича расмийлаштиради:
- лизинг компаниясидан жунатиладиган лизинг объектлари
кийматидан бунак олинди — 270000 сум:
Д-т 5110—"Хисоб-китоб счёти" - 270000 сум; К-т 6310—"Харидор ва
буюртмачилардан олинган бунаклар" — 270000 сум;
- лизинг
объекти
лизинг
компаниясига
жунатилга-
нида:
а) шартнома бахоси — 900000 сум;
б) ККС - 100000 сум;
Д-т 4010—"Харидор ва бугортмачилардан олинади-ган счётлар" —
1000000 сум;
К-т 9010—"Махсулот сотишдан олинган даромад-лар" - 900000 сум;
К-т 6410—"Бюджетга туловлар буйича карздор-лик" - 100000 сум;
- лизинг
компаниясидан
юборилган
лизинг
объект-
лари учун пул келиб тушганида — 730000 сум:
Д-т 5110-"Хисоб-китоб счёти"- 730000 сум; К-т 4010—"Харидор ва
буюртмачилардан олинадиган счётлар" — 730000 сум;
- бюджетга
ККС
суммаси
утказиб
берилганида
—
100000 сум:
Д-т 6410—"Бюджетга туловлар буйича карздор-лик" - 100000 сум;
К-т 5110-"Хисоб-китоб счёти" — 100000 сум;
- олдиндан
олинган
бунак
суммаси
копланганда
—
270000 сум:
Д-т 6310—"Харидор ва буюртмачилардан олинган бунаклар" — 270000
сум;
К-т 4010—"Харидор ва буюртмачилардан олинадиган счётлар" — 270000
сум.
сугурта
тулови
(агар
лизинг
объекти
сугурта
ки-
линса); бошка харажатлар.
Лизинг туловлари лизинг олувчи томонидан ишлаб чикарилган махсулот
(иш, хизмат) лар таннархига киритилади, чунки лизинг шартномасини
шаклан ижара шартномасининг бир тури деб хисоблаш мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: |