Ergashxodjaeva Sh. Dj., Nazarova F. M

2.5. Madaniy muhiti, milliy iste’mol madaniyatining xususiyatlari 
 
Madaniyat har bir jamiyatda mavjud bo’luvchi ijtimoiy ko’rsatmalar, qadriyatlar 
va  maslaklarga  asoslangan  qoidalardan  iborat.  Har  bir  mamlakatning  o’z  udumlari, 
urf-odatlari  va  qoidalari  bor.  Turli  xil  madaniyat  namoyandalarining  qarashlari  bir-
biridan farq qiladi. Ishbilarmon kishilar madaniyatlar o’rtasidagi farqlar borasida juda 
ham ehtiyotkor bo’lishlari lozim. Xalqaro marketing mutaxassislari har bir bozordagi 
madaniy muhitni to’g’ri baholay olishlari zarur. Madaniy muhitning chuqur o’rganish 
kerak bo’lgan muhim elementlari quyidagilardan iborat: 
•  Til – bu insonning tajribalarini to’plash, saqlash va boshqalarga etkazishning 
ob’yektiv  shakli  hisoblanadi.  Mutaxassislarning  hisob-kitoblariga  qaraganda  er 
kurrasida  100ga  yaqin  rasmiy  til  va  3000dan  ortiq  mustaqil  shevalar(dialektlar) 

---

 
57 
mavjud. Xalqaro biznesda rasmiy yozishuvlarning uchdan ikki qismi ingliz tilida olib 
boriladi.  Biroq  bir  qator  mamlakatlarda,  jumladan,  Fransiya  va  Italiyada  rasmiy  ish 
yuritishni o’z tillarida olib borishni afzal ko’radilar.  
•  Udumlar  –  bu  o’z  ichiga  u  yoki  bu  g’oyalarni  kirituvchi  hamda  jamoaviy 
hissiyotlarni  chaqiruvchi  jamoaviy  stereotipik  hatti-harakatlar  yig’indisi,  me’yor  va 
qadriyatlardir. 
•  Odatlar  –  bu  o’tmishdan  olingan  insonlar  o’rtasidagi  munosabatlar  va 
faoliyatni ijtimoiy tartibga solish shakli, xulq-atvorning yozilmagan qoidalaridir. 
•  An’analar – bu avloddan avlodga etkaziluvchi va uzoq vaqdan buyon saqlanib 
keluvchi ijtimoiy va madaniy meros elementlaridir. 
•  Din va uning jamiyatdagi roli. 
•  Punktuallik – aniqlik, batartiblikni anglatadi. Ishbilarmonlikda punktuallik har 
bir mamlakatga bog’liq ravishda farqlanadi. 
•  Prestij – obro’-e’tibor, nufuzni anglatadi. U ham mamlakatga bog’liq ravishda 
turlicha  bo’lishi  mumkin.  Masalan,  amerikalik  uchun  turli  xil  qulayliklarga  ega 
bo’lgan ofis hajmi katta ahamiyat kasb etadi. 
•  Ma’lumot – savodlilik darajasi, uning texnika ta’limi  va bozor aloqalarining 
o’rnatilishiga ta’siri. 
•  Jamiyatning  ijtimoiy  tashkil  etilishi  xalqaro  biznesning  boshqa  jihatlari  kabi 
ahamiyatga  ega.  Aholining  ijtimoiy  taqsimlanishi  qanday,  oliy,  o’rta  va  quyi  sinflar 
o’rtasida farqlar kattami va ularning xalqaro biznesga munosabati qanday? 
•  Texnologiya  aniq  tushunchalar,  usullar,  o’zgarishlar  va  bilimlar  sohasidir. 
Boshqa  mamlakatning  texnika  darajasini  o’rganish  uning  rivojlanish  darajasi  va 
bozor  salohiyati,  infrastrukturasining  rivojlanish  darajasi  to’g’risida  ma’lumotlarga 
ega bo’lishga xizmat qiladi.