Vetinariya 2016. pmd

2-mavzu. To‘qimalarning ochiq va

yopiq jarohatlanishi

Hayvonlarda lat eyish – eng ko‘p uchraydigan travmatik

shikastlanishlardan biri bo‘lib, ular bir biri bilan urishib ketishi

tufayli paydo bo‘ladi. Tayoq, tosh bilan urish, yiqilib tushish

natijasida ham hayvon tanasi lat eydi. Lat egan joyda yumshoq

to‘qima shikastlanadi, qon tomirlari uziladi, to‘qimaga qon quyiladi,

lekin teri butunligi saqlanadi. Lat yegandan  keyin ko‘p vaqt

o‘tmasdan qon quyilib, joyning chuqurligiga qarab to‘qimalarning

jarohatlangani  bilinib turadi.

Patogenezi – to‘qimalar orasiga tarqalib, singib ketgan qonga

qontalash deyiladi. Yo‘g‘on qon tomirlari shikastlanganda qon ko‘p

miqdorda quyilib, to‘planib qoladi va bu gematoma deb ataladi.

---

44

To‘qimalar ichida to‘planib qolgan qon suyuqligicha turadi. Gema-

tomaning atrofida biriktiruvchi to‘qimadan tashkil topgan parda hosil

bo‘lib, bu hosil bo‘layotgan «kistalar»ning devori vazifasini o‘taydi.

Teri shikastlanishi bilan bir vaqtda gematomalar osongina infek-

siyalanadi va yiringlar paydo bo‘ladi. Quyilgan qon badandagi

bo‘shliqlarga yig‘ilib qolishi mumkin. Nihoyat  qon tomirlarining ko‘p

shikastlanishi natijasida to‘qimalarning oziqlanishi buziladi, bu

to‘qimalarni, hatto organlarni ham o‘limga olib kelishi mumkin.

Kasallik belgilari. Lat egan joy og‘riydi, shishib ketadi, funksiyasi

buziladi va qon quyilishi ko‘rinib turadi. Og‘riq lat egan joyga va

quyilgan qonning miqdoriga qarab  turlicha  bo‘ladi. Qon oqish to‘xtashi

bilan, og‘riq ham to‘xtaydi. Lat egan joylar nihoyatda qattiq og‘risa

(katta nervlar, qorin bo‘shlig‘i) hayvonda shok paydo bo‘lishi mumkin.

Hayvonning lat egan joyidagi qon oqishni va og‘riqni to‘xtatish uchun

o‘sha yerga sovuq kompress qilish, muz qo‘yish kerak. Lat yeganda

quyilgan qon tezroq singib ketishi uchun 2–3 kundan boshlab isituvchi

kompresslar, iliq vannalar va massaj qilinadi.