O’qituvchi Talaba 1-bosqich. O’quv mashg’ulotiga kirish

 
 
 
O’quv mashg’ulotining texnologik xaritasiga ilovalar namunasi 
1-Ilova 
 INTERNET. INTERNETGA KIRISH VA UNDA ISHLASH 
 
Internetning   yaratilishi va rivojlanishi 
 
INTERNET    -  bu  jahondagi  har  xil  kompьyuter  tarmoqlari  bilan  aloqa  bog’lashga  imkon 
yaratuvchi texnikaviy vositalar, dasturiy ta’minot, standart va bitmlar yig’indisidir. 
Ma’lumki, axborot jamiyat shunday jamiyatki, unda ishlovchilarning ko’pchiligi axborotlarni 
ishlab  chiqarish,  saqlash,  qayta  ishlash  va  realizatsiya  qilish  bilan  bandirlar,  shu  bilan  birga 
foydalanuvchilarga axborot madaniyat asoslaridagi bilim beriladi. 
Axborot  madaniyatning  asosiy  vazifasi  informatsiya  zaxiralaridan  to’g’ri  foydalanish 
(odatda,,  insonlar  tomonidan  tayyorlangan  va  mashina  zaxiralarida  qayd  qilingan)  va  axborot 
xizmat (foydalanuvchilar ixtiyoriga axborot mahsulotlarni berib qo’yilishi) kiradi.  
Jamiyatni  informatizatsiyalash  jarayoni  axborot  xizmat  va  mahsulotlar  bozori  qonunlarini 
hisobga olgan holda asosiy bozor sektorlarida o’tadi.  
Bozor  iqtisodiyotining  zamonaviy  rivojlanish  bosqichlarida  inson  faoliyatining  barcha 
sohalarida  yangi  axborot  texnologiyalardan  foydalanish  zaruriyati  tug’ilmoqda.  Uning  ta’sirida 
ishlab  chaqarish  ekstensiv  o’sishdan  jadal  o’sishga  o’tmoqda,  mehnat    taqsimotida  va  boshqarish 
texnologiyasida behisob salmoqli o’zgarishlar amalga oshirilmoqda. 
Ayniqsa,, yangi axborot texnologiyalarni tatbiq qilish jarayoni butun dunyo kompьyuter tarixi 
Internet  misolida  yaqqol  ko’zga  tashlanmoqda,  qaysiki  million-million  kompьyuterdan 
foydalanuvchilar yagona axborot muhitda ishlamoqdalar. 
80-yillarda  AQSH  Mudofaa  Vazirligi  harbiy  sanoatdagi  ilmiy  izlanishlarni  rivojlantirish 
maqsadida  Internet  -  ARPAnet  nomli  eksprimental  tarmoqni  yaratadi.  APRAnet  modelida 
kompьyuter  -  manba  va  kompьyuter  -  priyomnik  orasida  hamisha  aloqa  o’rnatilgan.    Tarmoqda 
ma’lumotlarni  uzatish  Internet  IP  protokol  asosida  tashkil  qilingan.  IP  protokoli  -  bu  tarmoqda 
ishlash qoidalari va ish bayonidir.  
ARPAnet    yaratilgandan  taxminan  10  yillardan  so’ng  lokal  (muayyan  bir  joy)  hisoblash 
tarmog’i  (LAN)  paydo  bo’ldi,  masalan,  Ehhernet  va  boshqalar.  SHuningdek,,    UNIX  operatsion 
sistemali  kompьyuterli  ishchi  stantsiyalar  vujudga  keldi.  Bu  operatsion  sistema  tarmoqda  Intenet 
(IP) protokoli bilan ishlash imkoniyatiga ega bo’ldi.  Jiddiy yangi masalalar va ularning yangicha 
yechilish  usullari  paydo  bo’lishi  tufayli,  yangi  zaruriyat  paydo  bo’ldi,  ya’ni  tashkilotlarda 
o’zlarining  lokal  tarmoqlari  bilan  APRAnet  ga  ulanishni  xohlab  qoldilar.    Taxminan  shu  vaqtda  
yana  boshqa  tashkilotlar  paydo  bo’lib,  ular  IP  ga  yaqin  kommunikatsion  protokollardan 
foydalanuvchi xususiy tamoqlarga ega edilar. 

---

 
188 
80-yillar  oxirida  Milliy  Ilmiy  fond  (National  Science  Foundation  -  NSF)  5  ta 
superkompьyuter  markaz  (NSFNET)ni  tashkil  etdi.  Aloqa  narxining  balandligi  muammo  edi. 
SHunda  VSF  ARPAnet  ning  IP  texnologiyasiga  asoslangan  o’zining  xususiy  tarmog’ini  yaratadi. 
Markazlar  o’tkazish  qobiliyati  56  kb.ps  (7  kb

s)  bo’lgan  maxsus  telefon  liniyalari  bilan  ulanadi. 
Lekin  barcha  tadqiqot  tashkilotlarini  markaz  bilan  bevosita  ulash  imkoniyati  yo’q  edi.  Bu 
muammoni  hal  qilish  uchun  regional  belgilari  bo’yicha  tarmoqlar  tashkil  etish  kerak  edi. 
Mamlakatning  har  bir    burchagidagi  xohlovchi  korxonalar  yon  qo’shnilari  bilan  ulanishlari 
oqibatida  superkompьyuter  markazi  hosil  bo’ladi.  Natijada,  istagan  kompьyuter  yon  qo’shnisi 
orqali boshqa kompьyuterlar bilan bog’lanishi mumkin. 
1987  yili  jismonan  eskirgan  tarmoq  o’zidan  taxminan  20  marta  tez  ishlaydigan  telefon 
liniyalari bilan almashtirildi. Nisbatan tezroq ishlaydigan tarmoq boshqaruv mashinalari o’rnatildi. 
Quyida  keltirilgan  jadvalda  region  bo’yicha  Internetdan  foydalanuvchilar  soni  va  1-rasmda 
uning grafik ifodasi berilgan: 
 
   1- jadval.      
 № 
Regionlar 
  Foydalanuvchilar soni