O‘zbekiston tarixini davrlashtirish masalasi. Formatsion yondashuv, mintaqalarning

85-savol:
 O‘zbekistonning milliy valyutasi – so‘mning muomalaga kiritilishi va uning barqarorligini 
ta’minlashga qaratilgan choralar. (Sum-kupon, o'tish davri, 1994 yil iyul, konversiya masalasi, ishlab 
chiqarishni rivojlantirish) 
Soʻm — 1) eng qadimgi atamalardan biri boʻlib, Firdavsiyning „Shohnoma“ asarida pul solingan 
qopcha (xalta) maʼnosida qoʻllanilgan. 14-asrda Oltin Oʻrda xonligida ogʻirlik birligi boʻlib, 
muayyan ogʻirlikdagi kumush quyma (yombi)ni ifodalagan. 1920y.larda, OʻzSSR tashkil 
etilganidan keyin sovet rubli banknotlari va xazina biletlari nominalida ittifoqdosh 
respublikalarning milliy tillaridagi pul birliklari nomlari, jumladan „soʻm“ nomi yozilgan holda 
chiqarilgan rubl Oʻzbekiston hududida muomalada „Soʻm-kupon“ deb atalgan. 2) Oʻzbekiston 
Respublikasining pul birligi. 1 S. q 100 tiyin. Xalqaro ifodasi UZS. S. Oʻzbekiston Respublikasi 
Prezidentining „Oʻzbekiston Respublikasining millim valyutasini muomalaga kiritish toʻgʻrisida“gi 
1994 y. 16 iyundagi farmoni bilan 1994 yilning 1 iyulidan respublika hududida yagona, 
cheklanmagan va qonuniy toʻlov vositasi sifatida muomalaga chiqarilgan. Muomalaga 1994-
yilda 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100 soʻmlik, 1997-yil 1-martdan 200 soʻmlik, 1999-yil 1-iyuldan 500 
soʻmlik, 2001-yil 1-sentabrdan 1000 soʻmlik banknotlar chiqarilgan. Keyinchalik, 1, 5, 10, 25, 50, 
100, 500 soʻm qiymatidagi tangalar muomalaga kiritilgan. Qimmatbaho metallar suvi yuritilgan 
turli qiymatdagi yubiley tangalar esa turli sanalar nishonlanishi munosabati bilan va numizmatik 
maqsadda chiqarilgan (qarang Tanga). Soʻmning muomalaga kiritilishi Oʻzbekiston pul 
muomalasi va hisob-kitoblar tizimini tashkil etish hamda respublika iqtisodiyotini 
rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega boʻldi. Milliy valyuta pul belgilarini muomalaga chiqarish 
va uning barqarorligini taʼminlashni Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki amalga 
oshiradi.[1] 1 soʻm = 100 tiyin. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 122—moddasi va 
„Oʻzbekiston Respublikasi Davlat mustaqilligining asoslari toʻgʻrisida“gi qonunning 11-moddasi, 
shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisning 1993-yil 3-sentabrdagi 952-XII sonli 
qaroriga muvofiq 1994-yil 1-iyuldan boshlab, Oʻzbekiston Respublikasi hududida qonuniy toʻlov 
vositasi boʻlgan milliy valyuta — „soʻm“ muomalaga kiritildi. Hozirgi vaqtda 1, 3, 5, 10, 25, 50, 
100, 200, 500, 1000 soʻm qiymatidagi banknotlar va 1, 3, 5, 10, 20, 50 tiyin (1tiyin = 1/100 
soʻm), hamda 1, 5, 10, 25, 50, 100 soʻm qiymatidagi tangalar muomaladadir. 
2013-yil iyunida 5000 soʻm qiymatlik yangi banknota chiqishi haqida xabarlar tarqaldi.[2] 2013-
yil 27-iyunida Oʻzbekiston respublikasi Markaziy banki shu yilning 1-iyulidan boshlab qiymati 
5000 soʻm boʻlgan pul chiptalarini muomalaga chiqarishini bildirdi.[3]. 

---

2017-yil 20-fevralda Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati kengashining „Oʻzbekiston 
Respublikasi Markaziy banki tomonidan 10000 soʻmlik banknotlarning chiqarilishi toʻgʻrisida“gi 
qarori qabul qilindi. Senat Markaziy bank tomonidan taqdim etilgan oʻn ming soʻmlik 
banknotning namunasi va dizaynini maʼqullagan, bankka oʻn ming soʻmlik banknotlarning 
muomalaga chiqarilishi toʻgʻrisidagi axborotni, shuningdek, banknot tavsifini OAVda eʼlon qilish 
yuklangan.