P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

Tashqi  qarshiliklarni  yengish

Kishi  irodaviy z o 'r  berishi  bilan  yengishi  lozim  bo'ladigan  tashqi  qarsh i­

liklarni 

tevarak-atrofdagi  voqelikda 

uchratadi.

Kishi  o 'z   oldiga  q o 'y ilad ig an   m aqsadni  am alga  oshirishga  qarshilik 

q ilayotganda  to 's q in lik larn i  yengadi,  voqelikni  o 'z   m aqsadiga  m uvofiq 

ravishda  o'z gartiradi  va  uni  o 'z   ehtiyojlarga  moslaydi.

---

Kishi  ta b ia tn i  o'zg artirad i.  B u n d a   u  tabiatning  qarshiligini  yen g ad i, 

u n in g   stixiyalariga,  y a ’ni  suv,  sovuq  b o 'r o n ,   olov  kabi  tartibsiz,  halokatli 

h arak atlarig a  qarshi  kurashib,  uni  o 'z g a rtira d i,  qayta  k o 'rad i.  Kishi  m a s o ­

fani  yengib  b ir jo y d a n   ikkinchi  jo y g a   k o 'c h a d i,  o g 'ir  narsalarni  k o 'ta rib , 

ularni  b ir j o y d a n   ikkinchi  joyga  olib  boradi.  Kishi  irodaviy  z o ' r   berish  va 

irodaviy harakat  yordam i bilan  ijtimoiy qiym atga ega boMgan  yangi  narsalar: 

uylar,  fabrikalar,  zavodlar,  y o 'llar,  m a sh in alar,  s a n ’at  asarlari  va  sh u n in g  

kabilarni  yaratadi.  I n s o n   faoliyatining b a rc h a  turlari va  har q a n d a y   m e h n a t  

kishidan  irodaviy  z o ' r   berishni  talab  qiladi.  Inson  m e h n a ti  undagi  ir o d a ­

ning  n a m o y o n   bo'lishidir.  O d a m n in g   irodasi  m e h n a td a   pay d o   boMgan,  u 

m e h n a t d a   o 's g a n   va  o 'sib   boradi.

O d a m n i n g   tashqi  to 's q in lik larn i  tashqi  qiyinchiliklarni  y en g a  olish 

qobiliyatini 

tashqi  iroda

  deb  yuritiladi.  Biroq,  faqat  shartli  ravishda  iro d a- 

ni  a n a   s h u n d a y   tashqi  va  ichki  deb  b o 'lis h   m u m k in .  In so n   irodasi  yolg'iz 

birginadir,  lekin  u  tashqi  olam dagi  h o d is a la m i  o'z gartirish  va  b o sh q a rish - 

ga  y o ‘naltirilishi  h a m d a   sh u n in g   bilan  birga  o 'z in in g   shaxsiy,  y a ’ni  s u b ­

yektiv  ho latin i  va jara y o n la rin i  boshqarishga  yo'naltirilishi  m u m k in .  S h u ­

ning  u c h u n   irodaviy  faoliyatda  tashqi  qarshiliklarni  yengish  ichki  q a rsh i­

liklarni  yengish  bilan  uzviy  b o g i i q d i r .

O byektiv  voqelikka  t a ’sir  qilishda  kishi  iroda  kuchining  y o rd a m i  bilan 

d a s t a w a l   o 'z   o rg a n iz m in i  h arakatga  solishi  lozim   va  shu  bilan  birga,  h a r  

q an d ay  ixtiyorsiz harakatni  d o im o  bosib va  o'zgartirib turishi  kerak.  Shuning 

u c h u n   kishining  tashqi  qarshiliklarni  yengishga  qaratilgan  irodaviy  z o ' r  

berishlari  va  irodaviy  harakatlari  ayni  v a qtning  o 'z id a   kishining  ichki  h o ­

latini  h a m   o 'zgartiradi.  Kishi  tashqi  m u h itn i  o'zgartirishi  bilan  birga,  u 

o 'z - o ' z i n i   h a m   o'zgartiradi.