Muqaddima

BALOG’ATGA YETISHDA JINSIY GORMONLARNING ROLI 
 
     O‘g‘il  va  qiz  bolaning  jinsiy  bezlari  ma‘lum  vaqt  davomida  gormnolar  ishlab 
chiqarmaydi.  Bu  davrda  jinsiy  hujayralarni  vujudga  keltiradigan  tuzilmalar  hali 
yetilmagan  bo`lib,  faoliyat  ko‘rsatmaydi.  Bu  davrda  bolalar  o‘rtasidagi  jinsiy  tafovut 
(gavda tuzilishi, tabiati) buyrak usti bezlarining jinsiy gormonlariga bog‘liq. 
     O‘smirlik  boshlanishi  bilan  o‘g‘il  bolalarning  moyaklarida  gormonlar  sintezlanishi 
qayta  tiklanadi,  qiz  bolaning  tuxumdonlari  ilk  bor  faolli  ko‘rsata  boshlaydi.  Natijada 
o‘g‘il  bolaning  qonida  testosteron  miqdori,  qiz  bolalarda  esa  estrogenlar  miqdori  osha 
boradi. 
     Testosteron  moyaklarda  urug‘  hosil  qiluvchi  naychalarning  tez  rivojlanishi  va 
epiteliyida spermatsitlar hamda spermatozoidlar hosil bo`lishini ta‘minlaydi. 
     Estrogenlar esa follikullarning o‘sib, rivojlanishi va ulardan Graaf pufakchalari hosil 
bo`lishi uchun zarur. 
     O‘spirinlik  davri  o‘g‘il  va  qiz  bolalarning  tashqi  qiyofasi  o‘zgarishi,  shuningdek 
ikkilarnchi  jinsiy  belgilarning  tez  rivojlanishi  bilan  ta‘riflanadi.  Yigitlarning  tanasi  va 
jinsiy  a‘zolarining  rivojlanishi  jinsiy  aloqa  qilish,  urug‘  otish  (eyakulyatsiya), 
urug‘lantira olish darajasiga yetadi. 

---

 
 
106 
 
     Qizlarda  estrogenlarning  qondagi  miqdori  ayollarning  jinsiy  sikliga  yaqin 
muddatlarda  siklik  ravishda  o‘zgara  boshlaydi.  Bu  gormonlar  qonda  va  siydikda 
ko‘payar  ekan,  yaxshi  yetilgan  Graaf  pufakchasidan  biri  yorilib,  undan  tuxum  hujayra 
chiqadi.  Oradan  bir  necha  kun  o‘tgach,  qiz  birinchi  marta  hayz  ko‘radi.  Keyingi  bir 
necha oy mobaynida jinsiy sikl muntazam takrorlanadigan va ko‘pincha tuxum hujayra 
paydo  bo`lishi  (ovulyatsiya)  bilan  o‘tadigan  bo`ladi.  Bu  qizning  balog‘atga  yetganidan 
dalolat beradi.