O’zbekiston Respublikasi Xalq Ta’limi Vazirligi Navoiy davlat pedagogika instituti Fizika-matematika fakulteti

2.1 O’rta  va  o’rta  maxsus-ta’lim  muassasalari  uchun  zamonaviy  fizik  

laboratoriya   praktikumi. 

    Milliy    “Ta’lim”  loyihasini    amalga    oshirish    nafaqat    oliy    ta’lim      tizimida  

balki  o’rta  va  o’rta  maxsus  ta’lim  tizimida  ham   tubdan  modernizatsiyalash  

va  o’qitish  vositalari masalalarini qo’yadi. Zamonaviy axborot texnologiyalarini 

chuqurlashtirish,    matematik  modellashtirish,  grafika,  tovush,  mul’timediya, 

gipermatn  va  o’lchash  hamda  boshqarish  murakkab  tizimlarini  modellashtirish 

elementlari va  kompyuter ta’lim vositalarini yaratish imkoniyatini ochib beradi.  

Vertual  laboratoriya  praktikumlari  yangi  bilim  va  ko’nikmalarni  olish  va 

to’plash jarayonlarini yengillashtirishida qulay trenajyorlar bo’lib keladi, lekin peal 

laboratoriya mashg’ulotlarining to’liq o’rnini bosa olmaydi. Real fizik laboratoriya 

nafaqat  effektiv  o’qitish  metodi  balki  o’quvchilarga  rivojlantiruvchi  va 

tarbiyalovchi  ta’sir  vositasidir.  Shuning  uchun  yangi  konsepsiyaga  asosan  

zamonaviy  fizik  laboratoriyasining  tashkiliy  shakl  va  usullarini  izlash  dolzarb 

masala bo’lib kelmoqda.  

 

Fizik  laboratoriya 

modelini  yaratishda  zamonaviy 

yondoshishning 

o’zgachaligi avtomatlashtirish tartibida ishlash imkoniyatlari bilan real va  vertual 

praktikani  bir  kompleksga  integrallash,  tartibida  ishni  bajarish  qulayligi  va 

materiyalarning qulayligi , tushunarligi , ko’rgazmaligi birlashgan. 

Amaliyot  ko`rsatadiki  axborot  texnologiyalarining  vertual  laboratoriyalarini 

yaratish  imkoniyatlari  cheksiz  maydoni  vizualizasialashdan  tortib  murrakab  ko`p 

---

 

27 

parametrlarni  izlashgacha  Labview  mablag`larida  yaratilgan  virtual  laboratoriya 

ishlarni  bajaradi.  Unga  o’lchov  parametrlarini  kiritish  ularni  vertual  asbob 

uskunalar  yordamida  ruyxatdan  o`tkazish,  olingan  natijalar  taxlilini  talab  etadi. 

O`quvchilar  o`zlari  bajaradigan  ishlarga  uyin  elimentlari  kiritilgan  bo`lib, 

yechilayotgan  o`lchovli  masalaning  parametrlarini  faqat  tavsiya  etiladi, 

qiziquvchanlik  esa  eksperimental  o`rganishlar  sohasini  kengaytirishga  va  yangi 

ba`zi hollarda kutilmagan natijalarni olishga yordam beradi. 

Zamonaviy  laboratoriya  mashg’ulotlar  tuzuvchilari  oldida  quyidagi  masalalar  

turadi: 

 O’zida  real,  virtual  mashg’ulotlarni  biriktirgan  integratsiyalashgan  komplekslarni 

yaratish  va  ulardan  foydalanish  masalasi.  Bunday  qoida  kompyuter  yechimlari 

interfeys, eksperimental uskunaning ko`rgazmali namoyishini,  masalan, o`qituvchi 

o`z ish joyida bo`la turib o`quvchilarning laboratoriya ishini bajarishga ruxsat olib 

hamda  eksperiment  natijalari  olingandan  keyin  nazorat  savollarni  berish 

imkoniyatiga ega bo`lish kerak.  Bundan tashqari o`quvchiga laboratoriya ishining 

hisobotini  tayyorlash  imkoniyatini  berilishi  kerak.  Bunday  hisobot  kompyuter 

yordamida  olingan  natijalar  tahlili  haqidagi  xulosani  o`z  ichiga  oladi.  Bu  esa 

savodli  “fizik”  nutqini  shaklanishiga  yordam  beradi  va  o`qituvchiga  o`rganilgan 

materialni avtomatik o`zlashtirish darajasini ob`yektiv baholashga yordam beradi.