Qarshi davlat universiteti o‘zbek tili va adabiyoti metodikasi kafedrasi



Download 2,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet135/245
Sana02.09.2021
Hajmi2,09 Mb.
#162437
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   245
Bog'liq
ona tili morfemika soz yasalishi morfologiya fanining oquv-uslubiy majmuasi

TALABALARGA: 


1. Grammatika nimani о‘rganadi, tilshunoslikning boshqa bо‘limlaridan qanday farqi bor? 
2. Grammatika umumlashtirish xususiyatiga ega deganda nimani tushunasiz? 
3.Sо‘zning leksik va grammatik ma’nolarini misollar asosida tushintiring 
4. 
Grammatik ma’noni ifodalovchi vosita va usullarga nimalar kiradi? 
5. Affikslar vositasida qanaqa grammatik ma’nolar yuzaga keladi? 
6. Yordamchi sо‘zlar vositasidachi? 
7.Grammatik  ma’no  ifodalovchi  vositalardan  supplitivizm  va  reduplikatsiyaning  farqlarini 
tushuntiring? 
 8.  Grammatik  ma’noning  о‘zgarishida  sо‘z  tarkibining  xizmatiga  misollar  keltiring  va 
tushuntiring? 
9.Grammatik ma’noning о‘zgarishida urg‘u va ohangning rolini bayon eting? kabi savollar bilan 
murojaat etadi. 
Bu  savollarga  о‘qituvchi  tо‘la  javob  olmagan  paytda  о‘zi  javobni  tо‘ldiradi.  Qisqasi,  mavzuga 
doir  nazariy  fikrlar  haqida  talabalarda  ancha-muncha  tasavvur  hosil  bо‘lganligiga  ishonch  hosil 
bо‘lgandan keyin  mavzu  yuzasidan  M.Mirzayev  va  Y.Eshonkulovlarning  mashqlar tо‘plamining 82-
sahifasidagi  1-mashqni  ishlatadi.  Mashq  talabiga  muvofiq  ajratib  kо‘rsatilgan  sо‘zlarning  leksik  va 
grammatik ma’nolarini: umumiy kategorial va xususiy kategorial ma’nolarini aniqlashni bajartiradi. 
Namuna:   Odamning odami yurishida, xalqning ishida  о‘zini kо‘rsatadi.  Kо‘rsatadi     -leksik 
ma’nosi:  bir  shaxs,  narsani  boshqa  shaxs  va  pred-metga  ishora  qilish,  namoyish  etish;  grammatik 
ma’nosi; harakat ifodalash (umumiy kategorial ma’no); о‘timli, bо‘-lishli fe’l, aniqlik maylida, III shaxs 
birlikdagi tuslan-ish  formasida, gapda kesim  vazifasida kelgan. Mashqdan boshqa ajratib kо‘rsatilgan 
sо‘zlarni ham namunadagiday bajarilishi davomida о‘qituvchi nazariy tushunchalarni talabalardan о‘rni 
bilan sо‘rab, mustahkamlashi lozim. 
R.Ikromova  va  K.Qosimovalarning  mashqlar  tо‘plamidagi  103-mashq  talabini  quyidagicha 
о‘zgartirib  bajaring:  ostiga  chizilgan  sо‘zlarning  ma’nosini  aniqlab  grammatik  ma’nosini  affikslar, 
yordamchi sо‘zlar, takrorlash, urg‘u, ohang vositasida hosil bо‘lishini belgilang. 
Namuna:   Ular bog‘dan chiqib, yolg‘iz oyoq yо‘ldan paxta maydonlari bо‘ylab yurisharkan qiz 
"Dam  olish  uyi"ning  ahamiyati,  kolxozdagi  о‘zga  qurilishlar,  ishlar  xaqida  sо‘zlardi  va  gap  orasida 
О‘ktamning kolxozdagi ishlari
 
tо‘g‘risida sо‘radi. 
Bog‘dan-leksik  ma’nosi:  turli  mevali  daraxtlar,  toklar  ekil-gan  maydon,  trammatik  ma’nosi; 
predmet nomi (umumiy katego-rial ma’nosi) ot, turdosh, birlik sonda, chiqish kelishishda, gapda о‘rin 
holi vazifasini bajargan. Bu sо‘zning gapdagi о‘rin holi grammatik ma’nosi sanaladi. Paxta maydonlari 
- g‘о‘za ekilgan  yer  bо‘lagi -  leksik  ma’nosini  ifodalagan, bu sо‘zlarning tarkibini  maydonlari- paxta 
tarzida  о‘zgartirilsa,  aniqlovchi  aniqlanish  tarzida  tartibdan    ega-kesim  holidagi  tartibni  yuzaga 
keltiradi.  Sо‘z  birikmasi  tartib  о‘zgarishi  bilan  gapga  aylanadi  kabi  Grammatik  ma’noni  yuzaga 
keltiruvchi  vositalarga oid misollar  yozilgan kartochkalar  asosida ham mashq  bajartiriladi.  Bajarilgan 
ishlar ballar bilan belgilab boriladi. 
Talabalar  uchun  mustaqil  ish  ham  beriladi.  Mashg‘ulot  о‘qituvchi  tomonidan  xulosalanadi. 
Talabalar olgan ballar e’lon etiladi va guruh jurnaliga tushiriladi. 
 

Download 2,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   245




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish