Молия бозори kitob

23-модда. Биржа битимларининг турлари 
 
Биржада биржа товарлари олди-сотди битимлари, шу жумладан: 
реал товарни ўзгача топшириш ёки етказиб бериш ёҳуд товарга мулк ҳуқуқини берувчи 
ҳужжатларни ўзгага топширирш билан боғлиқ битимлар; 
фоварда битимлар – реал товарни етказиб бериш муддати кечиктирилган ҳолдаги олди-
сотди битимлари; 
фьючерс битимлари – товарларга доир стандарт контрактларнинг олди-сотди битимлари 
(уларни келгусида ижро этиш мажбуриятини олган ҳолда); 
опцион битимлари – товарларни ёки товарлар етказиб бериш контрактларини белгиланган 
нарх бўйича келгусида сотиб олиш ёки сотиш ҳуқуқларига доир олди-сотди битимлари 
тузилиши мумкин. 
Биржа ушбу модда биринчи қисмининг учинчи-бешинчи хатбошиларида назарда 
тутилган, тузилган бититмларнинг ижросини кафолатлаши шарт. 
Биржа битимининг мазмуни (товарнинг номи, миқдори, нархи, битим тузилган сана ва 
вақт уни тузган биржа аъзоларининг номи бундан мустасно) ошкор қилиниши мумкин эмас. 
Биржа битимининг мазмунига доир маълумот судларига, қўзғатилган жиноят иши мавжуд 
бўлган тақдирда эса суриштирув ва тергов органларига тақдим этилади. 
24-модда. Биржа битимларининг иштирокчилари 
Биржа аъзолари биржа битимларининг иштирокчилари ҳисобланадилар. Биржа аъзолари 
(брокерлари) мижозларнинг топшириғига биноан, шунингдек ўз ноиларидан ва ўз 
ҳисобларидан (дилерлар) битимлар тузишлари мумкин. 
Биржа аъзолари ўртасидаги биржа битимлари биржа савдоларининг натижаларига кўра 
тузилади. 
25-модда. ҳисоб-китоб-клиринг хизмати кўрсатиш 
 
Биржа ёки бошқа ташкилотларнинг: 
биржа аъзолари ва улар мижозларининг мажбуриятларини белгилаш, аниқлаштриши ва 
ҳисобга олиш, улар ўртасидаги ўзаро ҳисоб-китобларни амалга ошириш; 
битимлар ижросининг молиявий кафолатларини таъминлаш; 
биржа аъзолари ва улар мижозларининг мажбуриятларини ҳисобга олиш, битим бўйича 
ўзаро ҳисоб-китобларни ва тўловларни, шу жумладан битимни амалга оширишда иштирок 
этган тарафларга воситачилик ҳақини тўлаш бўйича фаолияти ҳисоб-китоб-клиринг хизмати 
кўрсатиш деб эътироф этилади.