N. M. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sh. Sobirov

95-mashq.
 
Gaplarni  o‘qing,  ergashtiruvchi  bog‘lovchilar  yordamida 
bog‘langan  ergashgan  qo‘shma  gaplarni  aniqlang  va  ularga  izoh  bering.
Kishida  odob  bo‘lsa,  ilm  ham  bo‘lishi  lozim.  Odob  shunday 
tojki,  u  aqlli,  farosatli  odamlar  boshini  bezaydi.  Odobli  odam 
tabibga  o‘xshaydi,  chunki  u  bilan  suhbatlashish  ko‘ngildagi  g‘amni 
quvadi.  Ilm  bir  daraxt,  odob  esa  uning  mevasidir.  Odob  ulug‘lik 
va  yuksaklik  qasrining  narvonidir,  shuning  uchun  u  orqali  barcha 
maqsad  va  manzillarga  yetish  mumkin.  Qaysi  yerda  ilm-u  ma’rifat 
kuchli  bo‘lsa,  o‘sha  yer  baxt  maskanidir.  («Sharq hikmatlari»dan.) 
96-mashq. 
Quyida  berilgan  gaplarni  davom  ettiring  va  bog‘lovchi 
vositalarning  gapdagi  vazifalarini  tushuntiring.
1.  Donishmandlar  so‘zni  javohirga  o‘xshatadilar,  chunki... 
2.  Aytar  so‘zingni  bilib  ayt,  chunki...  3.  So‘zning  lazzati  uni 
gapirishda  emas,  shuning  uchun...  4. Til  shirinligi  ko‘ngilga 
yoqimli,  shuning  uchun...  5. Har  bir  kishining  so‘zi  aqliga  yarasha 
bo‘ladi,  shu  sababli... 
97-mashq. 
Quyida  sodda  gap  juftliklari  va  ergashtiruvchi  bog‘lovchi 
vositalar  berilgan.  Sodda  gaplarni  bog‘lovchilarning  har  biri  bilan  bog‘lab 
qo‘shma  gaplar  tuzing.  Zarur  bo‘lganda,  gaplarning  o‘rnini,  so‘zlar  va 
ularning  shakllarini  o‘zgartiring.
http://eduportal.uz

---

48
1.  Orif  aka  ko‘targan  mavzu  chuqurroq  edi.  Ko‘pchilik 
indamay  o‘tirdi.
2.  Baxtim  bor.  Har  narsa  go‘zal  ko‘rinadi  mening  ko‘zimga.
Bog‘lovchi  vositalar: 
shuning  uchun,  shu  sababli,  shu  bois, 
shu  tufayli,  chunki,  negaki,  -ki, 
1.  Qanday  bog‘lovchilarga  ergashtiruvchi  bog‘lovchilar  deyiladi?
2.  Qanday  gaplarga  ergashtiruvchi  bog‘lovchili  ergashgan  qo‘shma 
gaplar  deyiladi?
3.  Ergashtiruvchi  bog‘lovchili  ergashgan  qo‘shma  gaplarga  misollar 
keltiring.
98-mashq.
 
Uyga vazifa. 
Gaplarni  ko‘chiring.  Bog‘lovchilarni 
aniqlang.
Shuni  yodda  tutingkim,  dilda  e
‘
tiqod  butun  bo‘lsa,  aslo  naslimiz 
yo‘qolmagay,  tilimiz  unutilmagay.  E
‘
tiqod  susaysa,  til  emas,  imon 
ham  unutilgay.  (Xurshid Davron)