N. M. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sh. Sobirov

22-dars. ERGASHTIRUVCHI BOG‘LOVCHILI ERGASHGAN 
QO‘SHMA GAPLAR 
1-topshiriq.
 
Qismlari  o‘zaro  agar, chunki, toki so‘zlari  yordamida 
bog‘langan  uchta  qo‘shma  gap  tuzing.
2-topshiriq.
  Bosh  gapga  yuqoridagi  so‘zlar  yordamida  bog‘langan 
ergash  gaplar  bosh  gapning  qanday  belgilarini  bildirishini  ayting.
Bilib oling.
 
Bosh  gapda  ifodalangan  mazmunning  sababi, 
maqsadi,  sharti  kabilarni  bildirgan  ergash  gaplar  bosh 
gapga  sabab  (chunki, negaki),  maqsad  (toki),  shart  (agar, agarda, 
basharti, mabodo
)  ergashtiruvchi  bog‘lovchilari  yordamida 
bog‘lanadi.
Sabab,  maqsad  bog‘lovchilari  ergash  gap  boshida  qo‘llanadi 
va  ergash  gap  bosh  gapdan  so‘ng  keladi.  Bunday  vaqtda  yozuvda 
ergash  gap  bosh  gapdan  vergul  bilan  ajratiladi.
http://eduportal.uz

---

47
Shart  bog‘lovchilari  gap  boshida  keladi.  Ergash  gap  kesimi 
shart  maylidagi  fe’llar  bilan  ifodalanadi.  Bunday  ergash  gaplar  bosh 
gapdan  oldin  keladi.  Ko‘pincha  shart  bog‘lovchilari  qo‘llanmasa 
ham,  shart  mayli  shakli  qo‘shma  gap  qismlarini  bog‘layveradi.
 
94-mashq.
  Bosh  gapga  agar  bog‘lovchisi  yordamida  bog‘langan 
ergashgan  qo‘shma  gapga  to‘rtta  misol  topib,  agar  bog‘lovchisini 
basharti, mabodo
  bog‘lovchisiga  almashtirib  ko‘ring.
Namuna: 
Agar  boshingga  qilich  kelsa  ham,  to‘g‘ri  gapir  // 
Basharti  boshingga  qilich  kelsa  ham,  to‘g‘ri  gapir  //  Mabodo 
boshingga  qilich  kelsa  ham,  to‘g‘ri  gapir.