Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

ўқитувчи 
 
Изоҳли-кўрсатмали таълим 
 
ўқувчи 
 
ўқитувчи 
 
Ривожлантирувчи таълим 
 
ўқувчи 
 
таълим 
жараёни 
ўқитувчи 
 
Муаммоли таълим 
 
ўқувчи 
 
ўқитувчи 
 
Дастурлаштирилган таълим 
 
ўқувчи 
 
6.3-расм. Таълимнинг турли моделларида “ўқитувчи-ўқувчи” ҳамкорлиги

---

149 
мустақил излаш, кузатиш, далилларни таҳлил этиш ва фикрлаш фаолияти на-
тижасида ўзлаштирилади. Мазкур таълимда ўқувчиларнинг мустақил фикр-
лаш кўникмаси ва эътиқоди бирмунча самарали шаклланади.
Афзаллиги: ўқувчиларнинг фикрлаш қобилияти, ўқишга қизиқиши ва 
ижодий кучлари ривожланади. 
Камчилиги: ўқув материалларини ҳамма вақт қўллаш мумкин эмаслиги; 
ўқувчиларнинг тайёр эмаслиги; ўқитувчида маҳорат етишмаслиги; кўп вақт 
талаб этилиши. 
Муаммоли таълим технологиялари – таълим олувчиларда ижодий изла-
ниш, кичик тадқиқотлар ўтказиш, амалий фаразларни илгари суриш, натижа-
ларни асослаш, маълум хулосаларга келиш каби кўникма ва малакаларни ша-
кллантиришга хизмат қилади. Унинг қуйидаги шакллари фарқланади: муам-
моли баён; муаммоли маъруза; эвристик суҳбат; муаммоли намойиш; изла-
нишга асосланган амалий машғулот; ижодий топшириқ; хаёлий муаммоли 
тажриба; амалий фаразларини шакллантириш; муаммони ечишнинг оптимал 
вариантларини танлаш; муаммоли вазифа; муаммоли ўйин. 
3. Ривожлантирувчи таълим модели – ўқув жараёни ўқувчининг ички 
имкониятларига, уларни рўёбга чиқаришга йўналтирилади. Ўқувчиларга му-
раккаблашиб борувчи кўрсатмали, ижодий топшириқлар берилади ҳамда улар 
фаолиятнинг хилма-хил турларига, дидактик ўйинларга, баҳс-мунозараларга 
жалб этилади. Ўқувчилар бир вақтнинг ўзида ҳам билимларни, ҳам ҳатти-ҳа-
ракат усулларини ўзлаштиради. Бу - ўқувчини камолотга элтади.