Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

 
7.12.Инфляция ва инвестицион даромадлар: 
Ишлар инфляция билан боғлик бўлганда, турли хил 
валюталардан фойдаланишга олиб келади.
Карилик учун жамғаришни кўриб чиқамиз.
20 ёшингизда сиз йилик 8% фоиз хисоби билан 100 долл. пул 
қўйдингиз.
Ижобий янгилик билан изохланувчи, сизни 100 долл. қўйган
пулингиз мазкур вақтда,сиз 65 ёшга тулганингизда 3192 долл.гача 
ортади.
Сальбий янгилик, сиз бугун сотиб олаётган буюмингиз, бу вақтга 
келиб, бундан хам қўпроқ қийматга эга бўлади. Мисол: агар сиз сотиб 
олаётган товар ва хизматларни бахоси 45 йил давомида йилига 8% 
ортиши хисобига вужудга келган имконингиз, бугун 100 долл. 
маблағқўйиб, сизни 3192 долл.ингиздан қўпроқка товар сотиб олиш 
имкониятингизга нисбатан қўпроқдир.
Шундай қилиб,сиз хеч нима ютмайсиз. 
Шу сабабли инфляция даражаси ва фоиз ставкаларини хисобга 
олган 
холда 
инвестицияни 
узоқлилиги 
хақида 
карор
қилаётганингизда акл билан иш тутиш керак бўлади.
Хақиқий ва номинал фоиз ставкаси фарқ қилиши зарур.

---

538 
Номинал фоиз ставкаси- бу инфляция даражасига келтирмай, у 
ёки бу кўринишдаги валютани ставкасидир, хақиқийфоиз ставка- 
унинг номиналини инфляция даражасига келтирилган у ёки бу
кўринишдаги валютани ставкасидир. 
Хақиқийва номинал фоиз ставкалар ўртасидаги фарқ бўлишини 2 
лавада берилган. 
Инфляция даражаси ва номинал даражасига келтирилган 
хақиқийфоиз ставкаси билан боғлик холдаги формуласи. 
1 + хақиқийфоиз 
ставка = 
1 + Номиналфоиз ставка 
1 + Инфляция даражаси 
Ёки мос холда, 
Хақиқийфоиз 
ставка = 
Номинал фоиз ставка – 
Инфляция даражаси 
1 + Инфляция даражаси 
(ARR) йиллик фоиз ставкадан фойдаланиб, фоизларни ўзлуксиз( 
неперерывной) хисоблаш(начисления) йиллик фоиз ставкалари 
ўртасидаги нисбат орқали хақиқийбилан номинал фоиз ставкаси 
ўртасидаги алгерик-математик муносабатини қисқартиради.
Хақиқийфоиз ставка – Номинал фоиз ставка – Инфляция 
даражаси 
Шундай қилиб,агар биз унинг ARR ни номинали йиллик 6 % ва 
инфляция даражаси 4 % ни(доимий -ўзлуксиз- хисобланган холда) 

---

539 
хисобга олсак, у холда хақиқий ставка доимий хисобланадиган аник 1 
% га тенг бўлади.